Miłość bliźniego w judaizmie

Micwot związane z relacjami między bliźnimi są tak samo fundamentalne jak micwot dotyczące relacji człowieka z Bogiem. Przykazania te wywierają wpływ na każdą dziedzinę naszego życia – między innymi o tym, jak żydzi praktykują miłość bliźniego pisze Szymon Zadumiński, podrabin Gminy Żydowskiej w Poznaniu.

[Zobacz też: Święto Purim]

Bóg obdarzył całe plemię Lewiego, włącznie z kohenami (potomkowie Aharona, który był prawnukiem Lewiego w linii ojca), wyjątkową świętością. Po tym, jak Żydzi ulali złotego cielca, wszyscy mężczyźni z plemienia Lewiego zebrali się przed Moszem, jak mówi Tora: „Mosze stanął w bramie obozu i powiedział: Kto jest z Bogiem – do mnie! I zgromadzili się przy nim wszyscy synowie Lewiego” (Szemot 32:26). Ani jeden Lewita nie uczestniczył w grzechu wykonania złotego cielca. W nagrodę za swoje niezachwiane oddanie Bogu, Lewici zostali na zawsze obdarzeni wyjątkową świętością.

Plemię Lewiego 

Plemieniu Lewiego wyznaczono wyjątkowe duchowe zadania. Koheni składali dary w Świątyni, podczas gdy Lewici towarzyszyli im, śpiewając pieśni. Lewici byli również duchowymi przywódcami narodu oraz nauczycielami Tory. Można wnioskować o tym na podstawie słów, którymi Mosze błogosławił: „A o Lewim powiedział: […] Będą uczyć Twoich praw społecznych Jakowa i Israela Twojej Tory. Położą kadzidło przed Tobą i oddania całkowicie spolone na Twój ołtarz” (Dewarim 33:8-11). Czekamy na ostateczne wybawienie, kiedy odbudowana zostanie Świątynia. Koheni ponownie będą spełniali swoje duchowe obowiązki, służąc Bogu w Świątyni w świętości i czystości, oraz towarzysząc narodowi Israela, by wzrastał duchowo i przybliżał się do swojego Ojca w niebie.

Kehuna (kapłaństwo) jest przekazywane z ojca na syna. Kohen jest zobowiązany do przestrzegania specjalnych halach, których wymaga od niego jego status. Poniżej wymienione zostały najbardziej powszechne halachy, które dotyczą kohenów w dzisiejszych czasach:

– Micwa nakazuje kohenom odmawianie Birkat kohanim (błogosławieństwo kohenów) oraz błogosławienie ich bliźnich, Żydów, podczas modlitwy. Lewici polewają dłonie kohenów wodą, zanim przystąpią oni do odmawiania Birkat kohanim. 

– Koheni mają pierwszeństwo we wszystkich kwestiach dotyczących religii. Jeżeli np. kohen bierze udział w zimunie (wezwanie przynajmniej trzech Żydów do odmówienia błogosławieństwa po jedzeniu chleba), wówczas to od właśnie jest osobą prowadzącą błogosławieństwa Birkat hamazon. Także podczas czytania w synagodze Tory, jako pierwszy do aliji (podejście do Tory) wezwany zawsze jest kohen. Lewita otrzymuje drugą aliję. 

– Zabrania się kohenom wchodzić w kontakt z martwym ciałem. Zakaz ten obejmuje wchodzenie do domu, w którym znajdują się zwłoki oraz zbliżanie się do grobu. 

– Ze względu na swoją wyjątkową świętość, kohen nie może poślubić następujących kobiet: rozwódki (włącznie z własną żoną, z którą się wcześniej rozwiódł) oraz konwertytki.

Relacje międzyludzkie 

Weachawta lerecha kamocha – „Będziesz kochał bliźniego tak jak siebie” (Wajikra 19:18). Człowiek został stworzony na podobieństwo Boga. Tora nakazuje każdemu Żydowi, by kochał swoich bliźnich, ponieważ każdy człowiek został stworzony na podobieństwo Boga. Micwot związane z relacjami między bliźnimi są tak samo fundamentalne jak micwot dotyczące relacji człowieka z Bogiem. Przykazania te wywierają wpływ na każdą dziedzinę naszego życia.

Gemilut chasadim – czyny życzliwości 

Micwą jest pomaganie bliźniemu w każdy możliwy sposób: wspierając go finansowo lub materialnie, dając pomocne rady, zachęcając itp. Zostało napisane w Misznie, iż gemilut chasadim jest jedną z micwot, za wpełnianie której spotka człowieka nagroda już w tym świecie, lecz główna nagroda czeka na niego w świecie, który nadejdzie. Dobre uczynki oraz życzliwe podejście do innych ludzi stanowią kamienie węgielne społeczeństwa, które żyje zgodnie z Torą i jej etycznymi nakazami. Gemilut chasadim obejmuje wiele micwot. Są to między innymi: dawanie jałmużny, finansowe wsparcie panny młodej, odwiedzanie chorego, pocieszanie ludzi w żałobie itp.

Cedaka – jałmużna 

Tora nakazuje dawanie jałmużny ubogim. Prawo to wywodzi się z wersetów: „wielokrotnie będziesz otwierał dla niego twoją rękę i dawał mu jałmużnę” (Dewarim 15:8) oraz „i pomożesz twojemu bliźniemu, żeby żył z tobą” (Wajikra 25:36). Nakazuje się nam, byśmy pomagali naszym bliźnim, wspierając ich w różnych potrzebach. Z działań podejmowanych z dobroci płynie wielka zasługa. Jak napisane jest w Torze o Awrahamie: „bo pokochałem go, gdyż przykaże swoim synom i swojemu domowi po nim, by strzegli drogi Boga przez dobroczynność i prawość” (Bereszit 18:19). Bóg wychwalał awrahama za to, iż nauczał swoje dzieci i uczniów, by okazywały dobroć innym ludziom. Zasługa jest jeszcze większa, jeśli okazuje się dobroć innym ludziom w tajemnicy, tak by nikt o tym nie wiedział.

Każdy człowiek, nawet ubogi, jest zobowiązany dawać jałmużnę. Każdy powinien dawać jałmużnę zgodnie ze swoimi możliwościami i stosownie do swoich dochodów. Bogaty czlowiek powinien dać więcej, zaś ludzie ubodzy powinni dać tyle ile mogą. Jałmużnę należy dawać z radością i serdecznością. Tora poucza nas: „nie będzie w tobie złych uczuć, gdy będziesz mu dawał. Bo Bóg, twój Bóg, pobłogosławi wszystkie twoje dziełąnia i wszystko, do czego przyłożysz swoje ręce, jako skutek” (Dewarim 15:10).

Osoba, która zobowiązała się ustnie, iż przekaże pewną sumę na cele dobroczynne, musi wypełnić swoje zobowiązanie, nie odwlekając tego. Podobnie człowiek, który złożył przyrzeczenie w synagodze, musi się z niego wywiązać. Nie może zmieniać celu ani odkładać darowizny w czasie. Nawet osoba, która zdecydowała się przekazać pewną sumę na cele dobroczynne, nie wypowiadając swojego zobowiązania ustnie, musi dotrzymać słowa.

Wielu ludzi, zgodnie z Sulchan Aruch, przeznacza jedną dziesiątą część swoich zarobków na szczytne cele. Szulchan Aruch wyraźnie określa wysokość cedaki – nie powinna ona przekraczać 10 % naszych dochodów. Micwa, która nakazuje oddzielanie dziesiątej części dochodów i przeznaczanie jej na cele charytatywne, nosi nazwę maaser kesafim („placenie dziesięciny w pieniądzach”).

Zobacz także