Modlitwa, która nie wyklucza – pomoc osobom skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym

Od 2017 roku Kościół w Polsce w każdy pierwszy piątek Wielkiego Postu okazuje duchową bliskość osobom skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym. Choć ta duszpasterska inicjatywa papieża Franciszka powstała w reakcji na ujawniane historie wykorzystania małoletnich w Kościele, to dzień modlitwy obejmuje wszystkie osoby skrzywdzone, niezależnie od tego, kiedy i gdzie doznały krzywdy.

Decyzją Konferencji Episkopatu Polski od tego roku dzień ten przeżywamy pod zmienioną nazwą: Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym. Skupia ona uwagę na ludziach, którzy doświadczyli krzywdy i jest zachętą, by wesprzeć ich modlitwą i okazać im solidarność. Świadomość ludzkiego dramatu i realności tej krzywdy to droga do autentycznej pokuty, która rodzi modlitwę zadośćuczynienia i potrzebę działania, by zniwelować skutki tej krzywdy w życiu osób skrzywdzonych i ich bliskich.

Materiały przygotowane, by pomóc przeżyć ten dzień dostępne są na stronie: wspolnotazezranionymi.pl/dmis2024/

LUDZIE, KTÓRZY ŁĄCZĄ SIŁY

Wykorzystanie seksualne powoduje szkody w różnych obszarach życia osoby skrzywdzonej, jego skutki dotykają jej życia w wymiarze fizycznym, psychicznym i duchownym, a także jej relacji rodzinnych i społecznych. Pomoc osobie skrzywdzonej musi być zatem wielowymiarowa.

>>> 16 luty Dniem modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym

Prezes Fundacji Świętego Józefa KEP Marta Titaniec, fot. PAP/Mateusz Marek

Aby sprostać tej potrzebie, Kościół w Polsce stworzył system reagowania i pomocy osobom pokrzywdzonym. Jego „sercem” są ludzie działający w diecezjach i zgromadzeniach zakonnych. Delegaci i delegatki, siostry i duszpasterze towarzyszący zranionym, koordynatorzy Fundacji Świętego Józefa – działając lokalnie, mogą być bliżej osób skrzywdzonych. Wsparciem ich pracy są punkty konsultacyjne i telefony zaufania, a także instytucje na poziomie ogólnopolskim: Centrum Ochrony Dziecka, Fundacja Świętego Józefa KEP i Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży. Zjednoczenie sił i wspólne działanie pozwala na udzielenie skrzywdzonym wszechstronnej pomocy: psychologicznej, terapeutycznej, prawnej i duchowej. Działania Kościoła obejmują także prewencję: kuratorzy pracują z obwinionym i sprawcami, by nie popełnili czynów ponownie, z kolei odpowiedzialni za prewencję edukują jak dostrzegać zagrożenia i zapobiegać krzywdzie. Obecnie kościelny system ochrony tworzy 448 osób. Twarze kilkudziesięciu z nich można zobaczyć w spocie kampanii „Razem, by pomagać”.

LICZBY, KTÓRE MAJĄ SPRAWCZOŚĆ

W roku 2023 Fundacja Świętego Józefa KEP na pomoc bezpośrednią i pośrednią wydała w sumie blisko 2 mln 700 tys. zł. Wspierając bezpośrednio skrzywdzonych wykorzystaniem seksualnym, sfinansowała pomoc psychoterapeutyczną, medyczną, prawną, edukacyjną i duchową dla prawie 100 osób.

Pomoc pośrednia polegała na wsparciu osób, które na co dzień pomagają pokrzywdzonym, a także na finansowaniu działań instytucji i inicjatyw, które służą pomocy lub prewencji, takich jak Centrum Ochrony Dziecka, Inicjatywa „Zranieni w Kościele” czy 6 regionalnych punktów konsultacyjnych. Bezpośrednimi beneficjentami działań Fundacji było 6 tys. osób.

W sumie w minionym roku Fundacja udzieliła 93 granty. Kryteria ich udzielania opisuje Regulamin Grantowy dostępny na stronie fsj.org.pl, za pośrednictwem której można złożyć wniosek w wersji elektronicznej.

Kierownik Biura Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży ks. Piotr Studnicki, fot. PAP/Mateusz Marek

NARZĘDZIA, KTÓRE POSZERZAJĄ MOŻLIWOŚCI

Punkty konsultacyjne, grupy i telefony wsparcia

● Punkty konsultacyjne to miejsca udzielania odpowiedniej informacji i wsparcia jeszcze przed oficjalnym zgłoszeniem krzywdy. Obecnie działa 6 takich punktów: w Poznaniu, Gnieźnie i Kaliszu oraz w Ciechanowie, Gdańsku i Toruniu. Działają w nich specjaliści, głównie świeccy, a udzielana pomoc jest bezpłatna. Więcej o działaniu punktów na stronie www.fsj.org.pl/punkty-konsultacyjne. ● Dyżur telefoniczny „Zgłoś krzywdę” pod numerem telefonu 571 805 535 w każdy czwartek w godz. 18.00-20.00 można uzyskać informacje o procedurach kościelnych oraz wsparcie w przypadku trudności w zgłoszeniu krzywdy.

● Dyżur telefoniczny „Siostry dla Skrzywdzonych” pod numerem telefonu 798 009 615 w każdą środę w godz. 19.00-21.00. Jest to telefon wsparcia dla wszystkich skrzywdzonych, prowadzony we współpracy ze zgromadzeniami żeńskimi.

● Bezpłatne konsultacje prawnokanoniczne dla osób skrzywdzonych. E-mail [email protected] służy udzielaniu konsultacji w obszarze prawa kanonicznego osobom, które zgłosiły krzywdę wykorzystania seksualnego w Kościele.

● Inicjatywa „Zranieni w Kościele” prowadzi telefon wsparcia 800 280 900 w każdy wtorek w godz. 19.00-22.00. Inicjatywa prowadzi również raz w miesiącu grupę wsparcia dla osób dotkniętych przemocą̨ seksualną przez ludzi Kościoła.

Studia i szkolenia

● Centrum Ochrony Dziecka prowadzi na Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie kolejną edycję unikalnych w skali kraju studiów podyplomowych z profilaktyki wykorzystania seksualnego. Od 2016 roku studia te ukończyło ponad 100 osób. Centrum realizuje też projekty szkoleniowe, m.in. skierowane do nauczycieli szkół katolickich. Oferta szkoleniowa COD znajduje się na cod.ignatianum.edu.pl.

Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak podczas konferencji prasowej w siedzibie Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski, fot. PAP/Mateusz Marek

● Fundacja Świętego Józefa współorganizuje i finansuje szkolenia dla osób zaangażowanych w pomoc osobom wykorzystanym seksualnie w Kościele, np. ostatnie szkolenie organizowane we współpracy z UKSW na temat obowiązków ustawowych standardów dot. ochrony małoletnich. Wspiera też inne inicjatywy służące profilaktyce, np. webinarium „Nastolatki 3.0. Co dzieci robią w sieci?” zorganizowane przez Wydawnictwo WAM, w którym udział wzięło ponad 800 osób.

Strony internetowe

● zgloskrzywde.pl to strona internetowa o charakterze edukacyjnym, to narzędzie budowania świadomości tego, czym jest wykorzystanie seksualne i wrażliwości społecznej na ten problem. Nowa wersja strony, opublikowana 5 lutego br., pomaga zauważyć symptomy krzywdzenia dziecka i uczy reagować: zgłaszać właściwym organom i wspierać osoby skrzywdzone, m.in. poprzez skierowanie do instytucji, które udzielają pomocy.

● wspolnotazezranionymi.pl to platforma duszpasterskiego wsparcia i duchowego towarzyszenia osobom zranionym. Znajdują się na niej m.in. teksty modlitw na Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym.

DOŚWIADCZENIE, KTÓRE SŁUŻY

15 lutego wchodzi w życie Ustawa o ochronie małoletnich, tzw. ustawa Kamilka, której celem jest wzmocnienie prawnej ochrony dzieci przed przemocą, w tym także przestępstwami na tle seksualnym. Wymaga ona od wszystkich instytucji pracujących z dziećmi, w tym także od podmiotów kościelnych, wdrożenia „standardów ochrony małoletnich”. Chodzi o dostosowane do charakteru placówki konkretne spisane procedury i wyznaczone osoby, które gwarantują, że dzieci i młodzież w danej placówce są bezpieczne, tzn. nie doznają krzywdzenia ze strony pracowników, wolontariuszy oraz rówieśników.

Aby odpowiedzieć na to wyzwanie, Centrum Ochrony Dziecka – bazując na doświadczeniu swojej 10-letniej działalności – podjęło się zadania opracowania standardów ochrony małoletnich i bezbronnych w instytucjach prowadzonych przez podmioty kościelne. Pracuje nad tym 10 specjalistycznych grup, w które zaangażowanych jest 57 osób, w tym wielu absolwentów studiów podyplomowych prowadzonych przez COD. Zespoły te wypracowują „standardy” dla następujących podmiotów: przedszkoli, szkół, ośrodków dla osób z niepełnosprawnością, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, świetlic środowiskowych oraz dziennych ośrodków wsparcia, internatów i burs, domów rekolekcyjnych i innych miejsc przyjmujących osoby małoletnie, podmiotów leczniczych, duszpasterstwa parafialnego i pozaparafialnego. W ten sposób doświadczenie zdobyte w działaniach prewencyjnych w Kościele służy także budowaniu bezpiecznego społeczeństwa.