Neonatolog o ratowaniu wcześniaków: nie chodzi o bicie kolejnych rekordów

– W kwestii ratowania dzieci na granicy przeżycia, skrajnie niedojrzałych, wcale nie chodzi o pobijanie kolejnych rekordów. Celem naszych działań powinna zostać poprawa jakości opieki medycznej nad tymi najmniejszymi dziećmi. To będzie skutkowało poprawą ostatecznych wyników – mówi dr n. med. Andrzej Grudzień. Pediatra i neonatolog z Krakowa poprowadził kolejny wykład z cyklu Bioethics Lab w ramach Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki.

Wykład „Ratowanie wcześniaków. O postępach w neonatologii i granicach medycyny” jest już dostępny w serwisie YouTube na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki. Dr Andrzej Grudzień opowiada o pewnej rewolucji, która dokonała się w neonatologii w zakresie opieki nad najbardziej niedojrzałymi pacjentami.

Światowa Organizacja Zdrowia, dla potrzeb statystyki urodzeń, ustaliła granicę możliwości przeżycia wcześniaka na 22. tydzień ciąży lub masę ciała 500 g. – Z badań epidemiologicznych i medycznych wynika, że przy tak niewielkiej dojrzałości przeżycie noworodka jest praktycznie niemożliwe – mówi pediatra i neonatolog z Oddziału Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie.

>>> Co zrobić, gdy dziecko zmarło przed urodzeniem? Jak szpital zachowuje się w takiej sytuacji?

Lekarz zaznaczył, że wiele krajów wprowadziło do swoich rekomendacji pojęcie „strefy granicznej”, czyli okresu dojrzałości ciąży, w którym istnieje ogromna niepewność co do przeżywalności i oceny rozwoju noworodka, a tym samym co do podejmowania właściwych decyzji terapeutycznych. Waha się ona między 22. a 25. tygodniem ciąży. Poniżej „strefy granicznej” proponowana jest opieka paliatywna, która ma zapewnić noworodkowi godne warunki (poczucie bezpieczeństwa, bliskości, brak odczuwania bólu i głodu).

Neonatolog podkreśla, że paliatywna opieka perinatalna nie zmierza ani do zadania, ani przyspieszenia śmierci. Śmierć musi zostać uznana za naturalny proces, którego przyczyną jest niedostateczne przystosowanie przedwcześnie urodzonego noworodka do nowego środowiska życia lub obciążenie ciężką i nieodwracalną wadą przyspieszającą zgon.

– Celem paliatywnej opieki perinatalnej jest wyrażenie szacunku dla bezcennej wartości życia, nawet bardzo krótkiego, jak również dla godności przedwcześnie urodzonego lub nieuleczalnie chorego dziecka oraz towarzyszenie w tych trudnych chwilach noworodkowi i jego rodzicom – mówi dr Grudzień i dodaje, że w przypadku noworodka objętego opieką paliatywną wszystkie działania muszą być skupione na teraźniejszości, by nie stracić żadnej chwili z budzącego się, a zarazem gasnącego życia. – Czas powinien być nie tylko poświęcony leczeniu i opiece pielęgnacyjnej, lecz czasem budowania więzi. Towarzyszenie dziecku to dar, chociaż to krótki czas, to na zawsze pozostanie darem – podkreśla.

>>> Dziecko urodziło się w… przestworzach!

Dr Grudzień zwraca uwagę, że kryteria wieku ciążowego i masy ciała są niewystarczające do podjęcia decyzji o przystąpieniu lub odstąpieniu od reanimacji. Potrzebne jest uwzględnienie innych czynników, które mogą wpłynąć na zmianę rokowania. Niższy wskaźnik przeżywalność oraz wyższe ryzyko rozwoju powikłań wśród dzieci urodzonych przed 24. tygodniem ciąży może być związane z rzadszym stosowaniem sterydoterapii prenatalnej, cięć cesarskich oraz intensywnej terapii noworodka. Z badań wynika także, że u dzieci urodzonych przed 24. tygodniem ciąży o wiele rzadziej stosuje się „aktywną opiekę”.

– Jeżeli nie zastosujemy działań intensywnej terapii wobec tych dzieci, to skąd możemy wiedzieć, że będą miały gorsze wyniki i rokowania? – zastanawia się dr Grudzień i wskazuje na dwa pojęcia: świętość i jakość życia. Osoba ratująca noworodki urodzone na granicy przeżycia kierująca się kryterium świętości życia przyjmuje, że odbieranie życia w każdej sytuacji jest naganne, a zaniechanie wysiłku ochrony życia dziecka jest niedopuszczalne. Z kolei jakość życia – wg Nuffield Cuncil on Bioethics – odnosi się zwykle do emocjonalnego, społecznego i fizycznego dobrobytu, zdolności umysłowych oraz wykonywania powierzonych zadań związanych z życiem w społeczności.

Przytaczając badania socjologiczne wśród personelu medycznego dr Grudzień zwrócił uwagę, że większość ankietowanych lekarzy na Litwie, Estonii, Węgrzech i Irlandii chciało kontynuacji leczenia uznając, że „świętość życia” jest wartością fundamentalną. Lekarze angielscy i holenderscy uznawali „jakość życia” za najważniejszą w podejmowaniu decyzji i proponowali ograniczenie leczenia.

– Lekarz neonatolog odpowiedzialny za decyzje dotyczące postępowania z noworodkiem pozostającym na granicy zdolności do życia powinien w pierwszym odruchu kierować się potrzebą ratowania i ochrony życia ludzkiego. Ta potrzeba stoi najczęściej u podstaw decyzji o zostaniu lekarzem – wyrażał swoją opinię specjalista z Krakowa.

– W kwestii ratowania dzieci na granicy przeżycia, skrajnie niedojrzałych, wcale nie chodzi o pobijanie kolejnych rekordów. Celem naszych działań powinna zostać poprawa jakości opieki medycznej nad tymi najmniejszymi dziećmi. To będzie skutkowało poprawą ostatecznych wyników – podsumowywał swój wykład dr Andrzej Grudzień. Zaznaczył, że neonatolodzy są zaproszeni do poszukiwania czynników, które mogą mieć wpływ na rokowanie u noworodków skrajnie niedojrzałych. Podkreślił, że w podejmowaniu trudnych decyzji związanych ze skrajnie niedojrzałym noworodkiem pozostającym na granicy przeżycia, każdego pacjenta należy traktować indywidualnie.

W czwartek 24 lutego o godz. 17.30 na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki w serwisie YouTube zaplanowana jest sesja Q&A, w czasie której dr Andrzej Grudzień będzie na żywo odpowiadał na nadesłane pytania.

>>> Co musisz zrobić, kiedy urodzi ci się dziecko? Najważniejsze formalności

Dr n. med. Andrzej Grudzień jest specjalistą pediatrii i neonatologii. Absolwent Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego i studiów podyplomowych z bioetyki na Międzywydziałowym Instytucie Bioetyki Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Certyfikowany ultrasonografista dziecięcy, nauczyciel akademicki z wieloletnim doświadczeniem. Pracuje w Oddziale Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie.

Bioethics Lab to nowatorski dwuletni cykl spotkań kierowany głównie do międzynarodowej społeczności bioetyków i naukowców z różnych dziedzin oparty o interdyscyplinarne wykłady wybitnych ekspertów. Dostęp do dyskusji i wykładów jest bezpłatny, otwarty dla wszystkich zainteresowanych, w tym studentów.

Bioethics Lab to jeden z projektów w ramach powstałej w Krakowie Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki, której celem jest popularyzacja nauki, rozwój bioetyki i edukacji bioetycznej w Polsce, a także promocja wiedzy i badań naukowych w zakresie nauk przyrodniczych i medycznych, które są nieodłącznie związane z licznymi, wciąż nowymi dylematami natury etycznej.

Interdyscyplinarna Akademia Bioetyki została objęta honorowym patronatem Ministra Edukacji i Nauki. Projekt jest dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki.