Starożytny chrześcijański kościół na wzgórzach Armenii, fot. Goinyk – Freepik.com
Nowy biskup ormiański w Górskim Karabachu
Zwierzchnik Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, najwyższy patriarcha i katolikos wszystkich Ormian Garegin II mianował 21 stycznia nowym biskupem diecezji Arcachu (Karabach Górski) Wrtanesa Abrahamiana. Swoją pierwszą liturgię nowy hierarcha sprawował 7 lutego w kościele Matki Bożej w Stepanakercie – stolicy Karabachu – w obecności innych biskupów i ustępującego arcybiskupa Pargewa Martirosjana.
Mianując nowego biskupa katolikos podkreślił zdecydowaną wolę swego Kościoła do pielęgnowania dziedzictwa chrześcijańskiego i utrzymanie obecności chrześcijańskiej w Karabachu Górskim. Znaczna część Arcachu po zakończonej jesienią 2020 wojnie przypadła Azerbejdżanowi. Reszta, która pozostała jeszcze w rękach Ormian, w tym także Stepanakert, jest połączona z Armenią kilkukilometrowej szerokości korytarzem. Karabach Górski należał od II wieku przed Chrystusem do Armenii, w IV wieku przyjął chrześcijaństwo i miał wielkie znaczenie dla kulturalnej autonomii Ormian od X do XIX wieku pod panowaniem perskim i rosyjskim. Już w połowie V wieku powstała tam samodzielna siedziba katolikosa, która była nie tylko najważniejszym Kościołem ormiańskim na Wschodzie, lecz do początku XIX wieku najdłużej niezależnym Kościołem ormiańskim. Przed pierwszą wojną światową we wcielonym do Rosji carskiej Karabachu były 222 kościoły i klasztory. W wyniku sowieckiej indoktrynacji ateistycznej i stalinowskiego tłumienia kultury narodowej, Kościół ormiański na tym terenie od 1930 w praktyce przestał istnieć i odrodził się dopiero po rozpadzie ZSRR. W latach 1988-89 powstała diecezja karabaska w ramach Świętej Stolicy Eczmiadzynu i od tamtego czasu trwała odbudowa i odnowa wielu kościołów i klasztorów, które w czasach sowieckich były albo opustoszałe, albo wykorzystywane do innych celów.
>>> Armeńska Ormianka mieszkająca w Polsce: nie potrzebujemy pieniędzy, ale głosu [ROZMOWA]
W 1922 zamieszkany w większości przez Ormian Karabach Górski wszedł w skład Azerbejdżanu i od 1923 miał status obwodu autonomicznego, co podkreślało jego odrębność, ale nie dawało zbyt dużych uprawnień formalnych ani tym bardziej rzeczywistych. Wywoływało to wielkie niezadowolenie miejscowych Ormian, których prawa były systematycznie ograniczane. Pod koniec istnienia ZSRR w 1988 wybuchła tam wojna między Armenią, wspieraną później przez Rosję, a Azerbejdżanem, która ostatecznie doprowadziła do utworzenia w 1994 niepodległego Karabachu Górskiego (Arcachu). Ormianom udało się zachować większość małej republiki z jej historycznie znaczącą stolicą – Stepanakertem i we współpracy z armią rosyjską przejąć kontrolę nad siedmioma powiatami azerskimi między Karabachem a Armenią, zapewniając w ten sposób połączenie nowego państwa z Republiką Armenii.
klasztor Dadivank w regionie Kalbajar w Azerbejdżanie, fot. EPA/HAYK BAGHDASARYAN
Mimo zawartego w 1994 pod patronatem Rosji zawieszenia broni Azerbejdżan nigdy nie pogodził się z utratą Karabachu, który należał do niego prawie 70 lat i nieustannie dążył do odzyskania go. Zamrożony konflikt wybuchł z nową siłą 27 września 2020, przy czym obie strony oskarżały się wzajemnie o sprowokowanie starć. Wojska Armenii i Karabachu nie były w stanie stawić oporu dobrze wyposażonej i wspieranej przez Turcję armii Azerbejdżanu, który zajął większość swego dawnego terytorium. Zawieszenie broni podpisano 9 listopada znów pod egidą Rosji. W czasie wojny po obu stronach zginęło ok. 6 000 ludzi, 100 000 wypędzono z ich domów. Przyszłość polityczna regionu jest niepewna. Część Arcachu pozostała jednak w rękach Ormian i to tam istnieje obecnie diecezja karabska. Do 10 listopada 2020 było tam czynnych ponad 30 kościołów i klasztorów. Urząd ochrony pomników Arcachu sporządził listę 4403 chrześcijańskich zabytków w tym regionie. Obejmuje ona prehistoryczne i antyczne miejsca archeologiczne, średniowieczne kościoły, klasztory i twierdze, a także pałace książęce, niezliczone chaczkary – ormiańskie kamienne krzyże wotywne – oraz bogato zdobione płyty nagrobne.
>>> Górski Karabach ostatnią granicą cywilizacji chrześcijańskiej [REPORTAŻ]
Biskup Wrtanes Abrahamian urodził się w 1962 w Tsawateghu w Karabachu Górskim. Był pierwszym kapłanem, pochodzącym z tych stron, którego w 1988, po usamodzielnieniu się Karabachu, wysłano na studia do Armenii. Później był opatem w klasztorze Amaras. W latach 1994-96 był członkiem władz swej rodzimej diecezji, a od 2007 do stycznia 2021 pełnił funkcję biskupa polowego armii Armenii. Obecnie został następcą arcybiskupa Pargewa Martirosjana, który kierował diecezją przez ponad 30 lat od oficjalnej jej reaktywacji w marcu 1989. Po przebytym 16 listopada 2020 zawale serca był operowany w USA. Powrócił do zdrowia, nie na tyle jednak, aby móc nadal posługiwać duszpastersko w swej diecezji.
Wybrane dla Ciebie
Czytałeś? Wesprzyj nas!
Działamy także dzięki Waszej pomocy. Wesprzyj działalność ewangelizacyjną naszej redakcji!
| Zobacz także |
| Wasze komentarze |
Wiadomości
Wideo
Modlitwy
Sklep
Kalendarz liturgiczny