Obserwatorium Watykańskie: kongres o „czarnych dziurach” i Wielkim Wybuchu

Watykan jest gospodarzem międzynarodowego kongresu zatytułowanego „Czarne dziury, fale grawitacyjne i osobliwości czasoprzestrzenne”. Oczekuje się, że 40 naukowców weźmie udział w sympozjum od 16 do 21 czerwca w Obserwatorium Watykańskim w Castel Gandolfo pod Rzymem, a kolejnych 150 ekspertów weźmie udział online.

Swoją obecność potwierdzili m.in. laureaci Nagrody Nobla: Adam Riess i Roger Penrose, kosmolodzy i fizycy tacy jak Andrei Linde, Joseph Silk, Wendy Freedman, Licia Verde, Cumrun Vafa oraz laureat Medalu Fielda, Edward Witten.

Jak podkreślił br. Consolmagno debata stanowi „neutralny grunt” konfrontacji naukowców o różnych orientacjach. „Celem jest prawda”, powiedział, podkreślając znaczenie ciągłego przyczyniania się do badań ze świadomością tego, co jest jeszcze nieznane.

To już drugi kongres od 2017 roku, na którym uhonorowany zostanie belgijski ksiądz i astrofizyk Georges Edouard Lemaître (1894-1966), uważany za twórcę teorii Wielkiego Wybuchu. „Chcielibyśmy, aby ks. Lemaître stał się bardziej znany, ponieważ jego wkład w naukę jest nieoceniony”, powiedział brat Consolmagno.

Ks. Lemaître, profesor fizyki na Katolickim Uniwersytecie w Leuven, w 1927 roku, rozwiązując skomplikowane równania ogólnej teorii względności Alberta Einsteina wyjaśnił, że tajemnicze ruchy odległych galaktyk są wynikiem ekspansji wszechświata. Co więcej, jak powiedział br. Consolmagno, „wykazał zdolność do natychmiastowego zrozumienia znaczenia badań nad stałą kosmologiczną, która jest obecnie wykorzystywana do wyjaśnienia przyspieszenia wszechświata. Ale zanim przetłumaczył swoje teorie na język angielski, odkrycia amerykańskiego astronoma Edwarda Hubble’a zostały już opublikowane”. Dyrektor Obserwatorium Watykańskiego dodał, że ks. Lemaître był „bardzo skromny”: „Odsunął się na bok i zawsze odnosił się tylko do wkładu Hubble’a zamiast własnego”.

„Prawo Hubble’a-Lemaitre’a”

Dlatego właśnie Hubble jest znacznie bardziej znany, a jego obserwacje łączące zależność między prędkością ruchu rozprzestrzeniania a odległościami galaktyk zostały nazwane „prawem Hubble’a”. „W końcu Międzynarodowa Unia Astronomiczna postanowiła w 2018 r. zmienić nazwę „prawa Hubble’a” na „prawo Hubble’a-Lemaitre’a”” – powiedział br. Consolmagno. Od 1960 roku do swojej śmierci w 1966, ks.Lemaître był również przewodniczącym Papieskiej Akademii Nauk .

„Sześciodniowa konferencja ma na celu dzielenie się najnowszymi badaniami z dziedziny kosmologii i łączenie ich z innymi dyscyplinami, promowanie dialogu i zdobywanie nowych doświadczeń”, powiedział ks. Matteo Galaverni, kosmolog z Obserwatorium Watykańskiego.

Nie ma konfliktów między wiarą a nauką

Zastępca dyrektora Obserwatorium Watykańskiego, ks. Gabriele Gionti, wyjaśnił, że już podczas kongresu w 2017 r. naukowcy otrzymali bardzo dobre opinie, które zaowocowały publikacją. Mają nadzieję, że tym razem będzie podobnie. „Obserwatorium Watykańskie jest neutralnym miejscem, w którym naukowcy mogą nawiązać otwarty dialog i swobodnie dzielić się różnymi podejściami” – powiedział jezuita.

W kwestii Wielkiego Wybuchu ks. Gionti wyjaśnił, że teoria „pierwotnego atomu” (Wielkiego Wybuchu), nazwana obecnie jako teoria Lemaître’a, jest znana. Zrozumiał, że ekspansja Wszechświata implikuje, że w pewnym momencie w przeszłości Wszechświat musiał przejść przez stan o bardzo wysokiej gęstości energii, jak „pierwotny atom”, od którego wszystko się zaczęło. Jego badania można zatem uznać za prekursora współczesnej grawitacji kwantowej.

Podczas konferencji, która jest również wspierana przez Narodowy Instytut Fizyki Jądrowej (INFN), omawiane będą tematy od napięć w pomiarach stałej Hubble’a, enigmatycznej natury osobliwości czasoprzestrzennych (w tym Wielkiego Wybuchu i czarnych dziur), po fale grawitacyjne i poszukiwanie grawitacji kwantowej oraz jej powiązań ze splątaniem i podstawami teorii kwantowej. „Temat nie jest od razu zrozumiały, ale można zrozumieć, jak to jest badać, co osobliwości czasoprzestrzenne mówią nam o naturze naszego Wszechświata. Reakcja odnośnie uczestnictwa była entuzjastyczna” – podkreślił ks. Gionti.

Odnosząc się do ciągłego wyzwania, jakim jest zrozumienie, w jaki sposób wiara i nauka, Genesis i powstające studia, nie powinny być pojmowane „w konkurencji”, ks. Gionti przypomniał, jak Pius XII odwołał się do ks. Lemaître’a, aby wyrazić pogląd Kościoła, że jest on karmiony zarówno wiarą, jak i wiedzą naukową. Br. Consolmagno odniósł się do nieporozumień, które czasami powstają między teorią Wielkiego Wybuchu a narracją o Genezie Stworzenia, aby podkreślić, że są to dwie różne dziedziny na swoich ścieżkach badawczych, które są częścią jednej podróży.

Z kolei Massimo Bianchi, fizyk teoretyczny i profesor na Uniwersytecie Rzymskim i INFN Tor Vergata wyjaśniał między innymi, że jednym z tematów dogłębnych badań jest obecnie prędkość galaktyk. Na temat czarnych dziur wyjaśnił, że „ważne było, aby zdać sobie sprawę, w porównaniu z przeszłością, że prędkość światła nie jest nieskończona, że światło rozchodzi się z bardzo dużą, ale skończoną prędkością”. Dodał ponadto, że obecnie w centrum uwagi naukowców znajdują się niedawno ujawnione fale grawitacyjne. Bianchi przypomniał również, że ks. Lemaître i Einstein spotkali się osobiście przy różnych okazjach.

Fabio Scardigli, fizyk teoretyczny z Politechniki w Mediolanie, wyjaśnił, że są to „dwie wielkie konstrukcje teoretyczne XX wieku, które nadal stanowią podstawę naszej wiedzy o wszechświecie”, a celem konferencji jest nawiązanie z nimi dialogu.

W konferencji weźmie także udział co najmniej 150 naukowców połączonych online.

Uczestnicy mają nadzieję na audiencję u papieża Franciszka i jego przesłanie.