Prawie jedna trzecia papieży została wyniesiona na ołtarze

Dotychczas chwały ołtarzy dostąpiło 91 spośród 266 papieży, czyli prawie jedna trzecia tej liczby. Zanim Kościół wypracował obowiązujące obecnie zasady ogłaszania błogosławionych i świętych, istniały pewne zwyczaje lokalne i tradycje, wedle których np. pierwszych ponad 50 biskupów Rzymu było niejako „automatycznie” uznawanych za świętych. Status świętości ma 81 następców św. Piotra, a 4 września Jan Paweł I został 10. beatyfikowanym papieżem.

Świętymi są wszyscy kolejni papieże, począwszy od pierwszego – Piotra do Feliksa IV (526-30), z wyjątkiem Liberiusza (352-66) i Anastazego II (496-98), łącznie 52. Dodatkowo tradycja kościelna uznaje za męczenników wszystkich papieży, którzy zasiadali na Tronie Piotrowym do czasu wydania w 313 przez cesarza Konstantyna edyktu mediolańskiego, kładącego kres prześladowaniom chrześcijaństwa w Cesarstwie Rzymskim. Chociaż nie wszyscy biskupi Rzymu do tego czasu rzeczywiście zginęli za wiarę, to jednak uważa się ich za męczenników – w sumie 31 papieży, ostatnim był św. Euzebiusz (309), który kierował Kościołem zaledwie 4 miesiące i zmarł na wygnaniu na Sycylii.

Po tych pierwszych papieżach, świętych niejako „z urzędu”, kolejnymi, wyniesionymi do chwały ołtarzy, byli św. Agapit (535-36) i jego bezpośredni następca – św. Sylweriusz (536-37). Później jednak odstępy między następnymi świętymi są już dłuższe. Do końca pierwszego tysiąclecia jeszcze 20 innych biskupów Rzymu dostąpiło tego zaszczytu, ostatnim był św. Hadrian III (884-85). Wśród świętych tego okresu znajdowały się tak wybitne jednostki, jak Grzegorz I Wielki (590-604), Marcin I (649-55) – papież-męczennik, uprowadzony z Rzymu na rozkaz cesarza wschodniego Konstansa, zamęczony w Chersonezie na Krymie i św. Mikołaj I Wielki (858-67).

W drugim tysiącleciu, gdy zaczęto wypracowywać coraz bardziej rygorystyczne i sztywne zasady ogłaszania świętości, a w XVII w. wprowadzono obowiązujące do dzisiaj dwa szczeble w tej procedurze: beatyfikację i kanonizację, liczba papieży wyniesionych na ołtarze znacznie zmalała. Pierwszym biskupem Rzymu, ogłoszonym świętym w II tysiącleciu, był Leon IX (1049-54), po nim Grzegorz VII (1073-85), ale na następnego, obdarzonego tym tytułem, trzeba było czekać do końca XIII w.: został nim Celestyn V (1294) – nawiasem mówiąc, jeden z nielicznych i do czasu pamiętnej decyzji Benedykta XVI z lutego 2013, przez ponad siedem wieków, jedyny papież, który ustąpił z urzędu. Do końca minionego tysiąclecia kanonizowano ponadto jeszcze Piusa V (1566-72) – wielkiego reformatora Kurii Rzymskiej i głównego realizatora Soboru Trydenckiego oraz Piusa X (1903-14) – apostoła Eucharystii i gorącego obrońcę czystości wiary.

W tym czasie było jeszcze kilku innych pontifeksów, uznanych za świętych, ale bez przeprowadzenia odpowiednich obrzędów formalnych, toteż dzisiaj uważa się ich za błogosławionych. Są to: Wiktor III (1086-87), Urban II (1088-99), Eugeniusz III (1145-53), Grzegorz X (1271-76), Innocenty V (1276), Benedykt XI (1303-04), Urban V (1362-70), Innocenty XI (1676-89).

W XX wieku świętym został ogłoszony Pius X (1903-14), a błogosławionymi: Pius IX (1846-78) i Jan XXIII (1958-63). Dwie ostatnie beatyfikacje były dziełem Jana Pawła II, który dokonał ich 3 września 2000, a następnie sam został wyniesiony na ołtarze, ale już w wieku XXI – 1 maja 2011. Z kolei 27 kwietnia 2014 Franciszek kanonizował w Rzymie Jana XXIII i Jana Pawła II, a 19 października 2014 beatyfikował i 14 października 2018 ogłosił świętym Pawła VI.

Kościół powinien kanonizować wszystkich papieży XX wieku, bo tylko w ten sposób można będzie uniknąć różnicowania ich – z taką propozycją wystąpił 30 lat temu wpływowy niegdyś prefekt Kongregacji ds. Duchowieństwa kard. Silvio Oddi (1910-2001). Jego zdaniem Podkreślał, że wszyscy biskupi Rzymu XX wieku prowadzili święte życie i osiągnęli wielkie rzeczy. Jednakże tylko w przypadku sześciu z dziewięciu Kościół otworzył procesy beatyfikacyjne.

Jak dotychczas pominięci zostali „papież społeczny” Leon XIII (1878-1903), gorliwy orędownik pokoju z czasów I wojny światowej Benedykt XV (1914-22) i jego następca Pius XI (1922-39). Ten ostatni zawarł pokój z Włochami, co umożliwiło powstanie nowoczesnego Państwa Miasta Watykanu a w dwóch encyklikach potępił nauki i praktyki narodowego socjalizmu w Niemczech i komunizmu w sowieckiej Rosji.

Pius IX (1846-78), za którego długiego pontyfikatu przestało istnieć Państwo Kościelne i który w 1870 zwołał Sobór Watykański I, mimo pewnych zastrzeżeń został beatyfikowany w Roku Świętym 2000. Nie jest jeszcze zakończony proces beatyfikacyjny Piusa XII (1939-58), wstrzymany z przyczyn „politycznych”, głównie ze względów na sprzeciwy środowisk żydowskich.

Oto pełny wykaz świętych i błogosławionych papieży (daty panowania – według Annuario Pontificio 2014):

1. św. Piotr (37-64/67)
2. św. Linus (68-79)
3. św. Anaklet (Klet; 80-92)
4. św. Klemens I (92-99 lub 68-76)
5. św. Ewaryst (99 lub 96-108)
6. św. Aleksander I (108 lub 109-116 lub 119)
7. św. Sykstus I (117 lub 119-126 lub 128)
8. św. Telesfor (127 lub 128-137 lub 138)
9. św. Hygin (138-142 lub 149)
10. św. Pius I (/142 lub 146-157 lub 161)
11. św. Anicet (150 lub 157-153 lub 168)
12. św. Soter (162 lub 168-170 lub 177)
13. św. Eleuter (171 lub 177-185 lub 193)
14. św. Wiktor I (186 lub 189-197 lub 201)
15. św. Zefiryn (198-217 lub 218)
16. św. Kalikst I (218-22)
17. św. Urban I (222-30)
18. św. Poncjan (230-35)
19. św. Anter (235-36)
20. św. Fabian (236-50)
21. św. Korneliusz (251-53)
22. św. Lucjusz I (253-54)
23. św. Stefan I (254-57)
24. św. Sykstus II (257-58)
25. św. Dionizy (259-68)
26. św. Feliks I (269-74)
27. św. Eutychian (275-83)
28. św. Gajus (283-96)
29. św. Marcelin (296-304)
30. św. Marceli I (308-09/306-09)
31. św. Euzebiusz (309)
32. św. Milcjades (lub Melchiades; 311-14)
33. św. Sylwester I (314-35)
34. św. Marek (336)
35. św. Juliusz I (337-52)
36. św. Damazy I (366-84)
37. św. Syrycjusz I (384-99)
38. św. Anastazy I (399-401)
39. św. Innocenty I (401-17)
40. św. Zozym (417-18)
41. św. Bonifacy I (418-22)
42. św. Celestyn I (422-32)
43. św. Sykstus III (432-40)
44. św. Leon I Wielki (440-61)
45. św. Hilary (461-68)
46. św. Symplicjusz (468-83)
47. św. Feliks III (483-92)
48. św. Gelazy I (492-96)
49. św. Symmach (498-514)
50. św. Hormizdas (514-23)
51. św. Jan I (523-26)
52. św. Feliks IV (526-30)
53. św. Agapit (535-36)
54. św. Sylweriusz (536-37)
55. św. Grzegorz I Wielki (590-604)
56. św. Bonifacy III (608-15)
57. św. Deusdedit lub Adeodat I (615-18)
58. św. Marcin I Wielki (649-55)
59. św. Eugeniusz I (654-57)
60. św. Witalian (657-72)
61. św. Agaton (678-81)
62. św. Leon II (682-83)
63. św. Benedykt II (684-85)
64. św. Sergiusz I (687-701)
65. św. Grzegorz II (715-31)
66. św. Grzegorz III (731-41)
67. św. Zachariasz (741-52)
68. św. Paweł I (757-67)
69. św. Leon III (795-816)
70. św. Paschalis I (817-24)
71. św. Leon IV (847-55)
72. św. Mikołaj I Wielki (858-67)
73. św. Hadrian III (884-85)
74. św. Leon IX (1049-54)
75. św. Grzegorz VII (1073-85)
76. bł. Wiktor III (1086-87)
77. bł. Urban II (1088-99)
78. bł. Eugeniusz III (1145-53)
79. bł. Grzegorz X (1271-76)
80. bł. Innocenty V (1276)
81. św. Celestyn V (1294)
82. bł. Benedykt XI (1303-04)
83. bł. Urban V (1362-70)
84. św. Pius V (1566-72) – pierwszy papież, ogłoszony najpierw błogosławionym (1672), a następnie świętym (1712)
85. bł. Innocenty XI (1676-89)
86. bł. Pius IX (1846-78)
87. św. Pius X (1903-14)
88. św. Jan XXIII (1958-63)
89. św. Paweł VI (1963-78)
90. św. Jan Paweł II (1978-2005)
91. bł. Jan Paweł I (1978)

Ponadto tytuł świętego nosi antypapież Hipolit (217-35), który objął Tron św. Piotra niezgodnie z zasadami wyboru papieży i został później wypędzony z Rzymu wraz z legalnym papieżem św. Poncjanem na Sardynię; przed śmiercią pojednał się z Kościołem.

Zobacz także