Prawosławni i grekokatolicy przygotowują się do Bożego Narodzenia

Prawosławni i grekokatolicy do wigilijnego stołu zasiądą w niedzielę 6 stycznia, ponieważ święta w Kościołach wschodnich obchodzone są zgodnie z kalendarzem juliańskim. Tradycja wigilii u prawosławnych i grekokatolików w Polsce jest bardzo podobna do katolickiej. Na stole znajdzie się dwanaście przepysznych potraw. Zamiast opłatkiem dzielą się prosforą, czyli kwaśnym chlebkiem. Boże Narodzenie przypada 7 stycznia.

Wigilia Bożego Narodzenia ma podobny przebieg jak w polskiej tradycji – wyjaśnia bp Włodzimierz Juszczak, ordynariusz diecezji wrocławsko-gdańskiej Kościoła greckokatolickiego. Wigilia rozpoczyna się wspólną modlitwą, którą jest przeważnie śpiewanie troparionu Narodzenia Pańskiego i odczytanie ewangelicznego opisu o Narodzeniu Pańskim. W tradycji wschodnich katolików nie używa się opłatka, ale uczestnicy wigilijnej wieczerzy dzielą się prosforą – przaśnym chlebem z miodem – składając sobie nawzajem życzenia.

Tradycyjnie na stole powinno być 12 potraw, pośród których są te właściwe dla Wschodu – kutia oraz dla tradycji łemkowskiej – kysełycia (biały barszcz z grzybami). Tradycyjnie, przy stole, w czasie wieczerzy wigilijnej powinno być zostawione miejsce dla niespodziewanego gościa.

Nieodzownym elementem Świąt Bożego Narodzenia są kolędy, które związane są z tradycjami poszczególnych narodów a nie wyznań. Nie ma więc kolęd greckokatolickich, rzymskokatolickich czy prawosławnych, są natomiast kolędy ukraińskie i polskie. Jest ich bardzo dużo i są chętnie śpiewane aż do 15 lutego, to jest do Święta Ofiarowania Pańskiego.

W cerkwiach greckokatolickich raczej rzadko można spotkać szopkę bożonarodzeniową. Zastępuje ją ikona Narodzenia Pańskiego, która w okresie świątecznym wystawiona zostaje na tetrapodzie – stoliku przed ikonostasem. Wierni pochodzą do ikony i oddaje jej cześć poprzez ucałowanie.

W tradycji liturgicznej wschodnich chrześcijan w Uroczystość Bożego Narodzenia nie ma charakterystycznej Mszy św. o północy, zwanej Pasterką. Wschód zna tzw. Wseniczne bdinije – całonocne czuwanie. Tworzą je poszczególne nabożeństwa, które zaczyna się odprawiać wieczorem, by całość zakończyć wczesnym rankiem.

Charakterystyczne dla greckokatolickich obchodów Świąt Bożego Narodzenia jest również to, że świętuje się je trzy dni. Pierwszy, główny dzień Świąt, pomaga zgłębić tajemnicę Narodzenia Pańskiego. W drugim dniu liturgia wspomina Najświętszą Bogurodzicę i św. Józefa Oblubieńca. W trzeci dzień świąt Kościół wspomina św. Szczepana, który jako pierwszy oddał swoje życie za Chrystusa.