Prof. Bańka: poprzez synod papież Franciszek wskazuje, że Kościół powinien funkcjonować w oparciu o dialog

Przez ten synod papież Franciszek wskazuje, że Kościół powinien funkcjonować w oparciu o prawdziwy dialog i że tego musimy się dziś nauczyć – powiedział PAP prof. Aleksander Bańka, świecki delegat na synod o synodalności. Dodał, że o rzeczach ważnych dla Kościoła nie należy dyskutować w logice sporu i osądzania.

Prof. Bańka jest jednym z reprezentantów Europy na pierwszej sesji XVI Zgromadzenia Ogólnego Zwyczajnego Synodu Biskupów „Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo i misja”, która od 4 do 29 października 2023 r. odbędzie się w Rzymie.

Prof. Bańka zaznaczył, że z opublikowanego przez Stolicę Apostolską dokumentu roboczego, na którym będą pracować uczestnicy pierwszej sesji synodu, wynika, iż sednem tych obrad będzie „spotkanie, dialog i rozeznawanie najważniejszych spraw, które wybrzmiały podczas trwającego dwa lata procesu synodalnego”.

Przypomniał, że synod trwa w Kościele powszechnym od października 2021 r. Jego pierwszym etapem były szerokie konsultacje na poziomie wszystkich diecezji. Kolejnym były zgromadzenia kontynentalne – zgromadzenie europejskie odbyło się w dniach od 5 do 9 lutego 2023 roku w Pradze.

„Kwestie, które pojawiły się podczas wcześniejszych faz synodu, zostały zgrupowane w trzy bloki, którymi są: jedność (komunia) w Kościele, misja Kościoła i uczestnictwo w życiu Kościoła. Uczestnicy zgromadzenia będą starali się zobaczyć, jak te kwestie są przeżywane z perspektywy różnych miejsc na świecie, różnych Kościołów lokalnych” – wyjaśnił.

>>> Watykan: rozpoczynający się synod biskupów ma nakreślić przyszłość Kościoła

Nowe kierunki

Dodał, że celem będzie wypracowanie nowych kierunków duszpasterskich i nowych sposobów reagowania na wyzwania, jakie stawia przed Kościołem współczesny świat.

Zdaniem prof. Bańki, najbliższy etap synodu nie przyniesie jeszcze ostatecznych wniosków ani rozstrzygnięć. „Pamiętajmy, że zgromadzenie zamykające proces synodalny odbędzie się dopiero w przyszłym roku. Sądzę natomiast, że w toku prac tego zgromadzenia wyłonią się już główne problemy, pula tematów jakoś się zawęzi i ukażą się najistotniejsze ścieżki, którymi podążać będzie proces synodalny” – stwierdził.

Poinformował, że na zgromadzenie synodalne przyjadą delegacje ze wszystkich Kościołów lokalnych. „Po raz pierwszy na tym synodzie udział w zgromadzeniu – nie tylko jako konsultorzy czy doradcy, ale jako pełnoprawni uczestnicy z prawem głosu – brać będą osoby spoza gremium biskupów i kardynałów. Z każdego kontynentu wyłoniona została delegacja dziesięciu osób – są to kapłani i osoby konsekrowane oraz osoby świeckie. Wszyscy razem, kardynałowie, biskupi, księża, osoby konsekrowane oraz wierni świeccy będą spotykali się w małych grupach, by dzielić się swoim rozumieniem Kościoła” – wyjaśnił.

Zdaniem prof. Bańki, droga do tego, by pełniej zaangażować osoby świeckie w synod, została otwarta już na Soborze Watykańskim II. Co więcej, „potrzebę zaproszenia osób świeckich do większego uczestnictwa w synodach sygnalizowali już poprzedni papieże. Teraz staje się to faktem” – zastrzegł.

„Inkluzywność”

Prof. Bańka podkreślił, że jednym z ważnych pojęć, jakie przewija się przez wszystkie dokumenty i synodalne dyskusje, jest „inkluzywność”, czyli „włączanie”. „Inkluzywność zakłada otwartość i wysłuchanie każdego, kto w Kościele chce zabrać głos. To szukanie sposobu dotarcia do tych, którzy są gdzieś na obrzeżach Kościoła, aby nawiązać z nimi relację” – wyjaśnił.

Przyznał, że wiele osób obawia się takiego podejścia. „Osobiście nie podzielam tych obaw. Uważam, że samo wysłuchanie osób, które nie w pełni zgadzają się z doktryną Kościoła nie oznacza, że ich pomysły na to, jak należałoby zmienić tę doktrynę, zostaną w Kościele przyjęte i realizowane. Między wysłuchaniem a rozmyciem czy zmianą doktryny jest ogromna przepaść” – stwierdził.

prof. Aleksander Bańka, fot. Maciej Kluczka / Misyjne Drogi

Zapytany o krążące w przestrzeni publicznej opinie, formułowane także przez niektórych kościelnych hierarchów, jakoby synod miał na celu zmianę obowiązującej doktryny Kościoła i w jakiś sposób Kościołowi zagrażał, prof. Bańka podkreślił, że wypowiedzi te są prywatnymi opiniami i nie mają charakteru wiążącego. „Można potraktować te wypowiedzi jako sianie zamętu, ale można też dostrzec w nich ważny głos, który reprezentuje pewne środowiska w Kościele. Ten głos też warto usłyszeć” – ocenił.

Jednocześnie zaznaczył, że „trwający synod nie jest synodem doktrynalnym lecz duszpasterskim”. „To jest synod poświęcony ewangelizacji, szukaniu nowych ścieżek duszpasterskich” – ocenił.

Zdaniem prof. Bańki, kolejnym nie do końca zrozumiałą kwestią jest sama synodalność. „To pojęcie opisuje, w jakim stylu powinien funkcjonować Kościół. Chodzi o słuchanie się w duchu wzajemnego, prawdziwego dialogu. Poprzez ten synod papież Franciszek wskazuje, że takiego stylu bycia bardzo nam dziś w Kościele brakuje, bo kiedy się spotykamy, nie potrafimy spokojnie i z otwartością rozmawiać o rzeczach ważnych dla Kościoła, tylko zaraz wchodzimy w logikę sporu, napięcia i wzajemnego osądzania” – ocenił.

Próba demokratyzacji Kościoła?

Podkreślił, że synod – wbrew niektórym opiniom – nie jest również próbą demokratyzacji Kościoła. „Raz po raz w debacie publicznej wybrzmiewają takie obawy. Moim zdaniem powodem jest mylenie synodu z droga synodalną, która toczy się w Niemczech. Ale droga synodalna ma niewiele wspólnego z prawdziwą synodalnością. Papież wielokrotnie mówił, że synod to nie parlament, a Kościół nie ma struktury demokratycznej. Nawet jeśli uczestnicy synodu w jego trakcie głosują, to ma to charakter jedynie pomocniczy” – wyjaśnił.

>>> Prof. Bańka przed rozpoczęciem Synodu: dobrze przeżyte rekolekcje pozwolą na spotkanie w duchu braterstwa

Dodał, że papież mógłby podejmować decyzje w ogóle nie pytając synodu o zdanie, jednak nie chce przewodzić wspólnocie eklezjalnej, nie słuchając tego, co Duch Boży mówi do Kościoła. „Po to papież zwołał synod. Jednak słuchanie jego uczestników nie oznacza, że to oni ostatecznie podejmą decyzję, co z kwestii podejmowanych w trakcie spotkań synodalnych wejdzie do nauczania Kościoła. Taką decyzję podejmuje suwerennie Ojciec Święty” – zastrzegł.

Stolica Apostolska ogłosiła w lipcu, że z Polski w obradach synodu wezmą udział kardynałowie Grzegorz Ryś i Konrad Krajewski, a także przewodniczący KEP abp Stanisław Gądecki, wiceprzewodniczący KEP abp Marek Jędraszewski i koordynator synodu o synodalności w Kościele w Polsce abp Adrian Galbas.