Olędrzy – osadnicy, którzy ubogacili polską ziemię

Biskupin i Ostrów Lednicki to szczególne miejsca na mapie Polski. Przypominają nam o początkach dziejów naszego Narodu, naszej państwowości i religii. Każdy z nas powinien odwiedzić te miejsca i zapoznać się z ich historią. Są jednak takie regiony Polski, do których krajobrazu i historii dodali swoich parę groszy inni ludzie. Mowa tutaj o Olędrach, którzy w XVI i XVII wieku przybyli na tereny Polski.

Pierwotnie Olędrzy byli osadnikami z Fryzji i Niderlandów i zakładali swoje wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż rzeki Wisły i jej dopływów oraz na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce. Po I rozbiorze Polski Olędrzy zakładali swoje osady również za naszą wschodnią granicą, na Ukrainie. W późniejszych wiekach aż do końca II wojny światowej na prawach ustanowionych przez pierwszych osadników, niektóre regiony Polski zasiedlali również Niemcy, Szkoci i Węgrzy.

Jednym z głównych powodów tak licznej ekspansji na polskie ziemie były prześladowania religijne w Niderlandach, zapoczątkowane przez hiszpańskich Habsburgów tam panujących – Karola I oraz Filipa II. Pierwotni osadnicy olęderscy byli anabaptystami i mennonitami, zaś w późniejszych wiekach przeważał wśród nich luteranizm. Kolejnymi z powodów były również trudna sytuacja gospodarcza w Niderlandach, która była konsekwencją wojny osiemdziesięcioletniej, upadek gospodarki wiejskiej, wszechobecny głód, epidemia dżumy oraz częste powodzie. Ogromnym plusem na korzyść nowych osadników było całkowite spustoszenie Prus krzyżackich po wojnie między Królestwem Polski i Zakonem Krzyżackim. Ówcześni właściciele ziemscy dążyli do zwiększenia swoich dochodów, m.in. poprzez zagospodarowanie nowych terenów, osuszanie bagien i wyrąb lasów.

>>> Radosław Bukowski: im więcej odpoczywasz, tym dłużej żyjesz

Olędrzy odznaczali się wieloma umiejętnościami. Reprezentowali wysoką kulturę rolną, zajmowali się melioracją. Kiedy na stałe osiedlili się na naszych terenach byli najzamożniejszą grupą chłopów jak na ówczesne czasy. Na sercu leżała im przede wszystkim ich wolność osobista, religia i własne przekonania. Posiadłości, które zakładali najczęściej w bliskim sąsiedztwie rzeki, były sporej wielkości. Sam dom składał się z wielu izb, dobrze zagospodarowane piętro wraz ze strychem było doskonałym miejscem zamieszkania podczas powodzi, która była najczęściej skutkiem wylania rzeki. W czasie od pierwszego przybycia osadników, przez zabory, aż do początku XX wieku powstało co najmniej 1700 osad olęderskich na ziemiach polskich.

Samo nazewnictwo osadników jest bardzo zróżnicowane. Pierwotni przybysze z Niderlandów, jak i późniejsi osadnicy niemieccy, szkoccy i węgierscy nie byli sobie tożsami. Polskie źródła podają kilka określeń osadników olęderskich, takich jak: Hollendrzy, Holędrzy, Olędrzy czy Olendrzy.

>>> Radosław Bukowski: królewskie miasta na Kujawach

Wspaniałe dziedzictwo Olędrów zachowało się po dziś dzień. W Polsce żyje jeszcze wielu potomków tych osadników. Obecnie możemy poznawać ich historię i kulturę w wielu skansenach poświęconych ich osadnictwu, rozmieszczonych w wielu regionach naszego kraju. Jednym z takich miejsc jest Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce /k. Torunia, do którego odwiedzenia serdecznie zapraszam.

Zobacz także