Poznaj 8 rodzajów inteligencji

Czy zdarzyło ci się usłyszeć kiedyś, że nie jesteś inteligentny? A może powtarzano ci, że masz ponadprzeciętny iloraz inteligencji? Tylko czym naprawdę jest inteligencja? Odpowiedź wcale nie jest jednoznaczna.

Inteligencja to pojęcie psychologiczne. Jest to zdolność umysłowa. W węższym, starszym rozumieniu w jej zakres wchodziły takie umiejętności jak zdolność uczenia się, zapamiętywania, koncentracji, kojarzenia zależności, myślenia abstrakcyjnego oraz rozwiązywania problemów. Obecnie uważa się, że inteligencję powinno się rozumieć wieloaspektowo, więc także np. jako zdolność do adaptacji człowieka do wszelkich zmian czy adekwatne do sytuacji zachowanie.

Kontrowersje wokół testów IQ
Tak naprawdę nad istotą inteligencji można dywagować godzinami. Nie inaczej czynili znani psychologowie. Każdy z nich wyodrębniał wybiórczo składowe inteligencji i przypisywał im różne wartości. Pewne jest to, że z powodu tych odmiennych interpretacji mamy dzisiaj kilka rodzajów testów psychometrycznych, znanych jako testy IQ. Najpopularniejszy z nich to test WAIS-R. Stosowany jest w badaniu poziomu inteligencji dorosłych. Wynik, czyli iloraz inteligencji, określa się dzieląc tzw. wiek umysłowy przez wiek metrykalny badanego, następnie mnożąc przez sto. Średni iloraz inteligencji to sto jednostek, a odchylenia wynoszą w zależności od rodzaju testu od 12 do 20 jednostek. Oznacza to, że wynik od 90 do 110 jednostek to inteligencja przeciętna. Poniżej 90 mamy do czynienia z inteligencją niższą od przeciętnej. Natomiast posiadacz wyniku powyżej 110 jest ponadprzeciętnie inteligentny. Ciekawy jest fakt, że rozwiązanie kilku testów różnego typu, sprawdzających odmienne umiejętności, daje i tak zbliżony wynik. Różnica pomiędzy testami jest taka, że jedne skupiają się bardziej na badaniu zdolności do abstrakcyjnego myślenia, inne na rozwiązywaniu konkretnych problemów. Niektóre mają limit czasowy, inne – nie. W sumie badają takie cechy jak sprawność językowa, arytmetyczna, logiczna, przestrzenna oraz analityczna. Testy IQ były i są nadal przedmiotem krytyki. Co ciekawe, często krytykują je sami psychologowie. Zdają sobie oni sprawę z niedoskonałości oraz uogólnień tej metody. Inny poważny zarzut dotyczy segregacji poszczególnych grup społecznych ze względu na ich poziom inteligencji. Kolejna wytykana wada testów to wąski zakres sprawności badanych za ich pomocą. Poza tym uważa się, że rozwiązując wiele testów IQ, można w profesjonalnym teście zawyżyć sztucznie swój poziom inteligencji, gdyż arkusze opierają się na podobnych mechanizmach działania.

Jakość internetowych testów na inteligencję
Choć w Internecie dostępnych jest mnóstwo testów IQ – płatnych, oferujących poświadczenie wyniku, oraz darmowych, to nie należy im ślepo ufać. Sam taki test i jego wynik trzeba raczej traktować jako ciekawostkę, sposób spędzenia czasu, a nie naukowy dowód naszej inteligencji bądź jej braku. Z prostego powodu – profesjonalne testy na inteligencję nie są publicznie udostępniane, a te, z którymi się stykamy, albo są przestarzałe, albo tworzone jedynie na podobnej zasadzie przez niewykwalifikowane w tym zakresie osoby. Jeżeli chcecie wykonać sobie test IQ, możecie to zrobić w poradni psychologicznej, gdzie macie pewność, że test jest przygotowany zgodnie ze standardami, a także istnieją dogodne dla jego rozwiązania warunki. Możliwość rozwiązania takiego testu daje również MENSA Polska. Testy IQ cieszą się, pomimo wymienionych wad, dużą popularnością, ponieważ do tej pory nie opracowano skuteczniejszej metody badawczej. Test ten powstał z założeniem, aby móc wyszukiwać uczniów szkół podstawowych, którzy gorzej radzili sobie z nauką, nie po to, aby ich stygmatyzować, ale wiedzieć, jak im skutecznie pomóc.

Inteligencje wielorakie Gardnera
Howard Gardner to amerykański psycholog, wykładowca Uniwersytetu Harvarda. Podobnie jak jego koledzy, również on ma swoją teorię na temat inteligencji. Dlaczego jest ona wyjątkowa? Gardner rozszerzył inteligencję mierzoną ogólnie na osiem dziedzin. Pozwala to dogłębniej badać różne aspekty inteligencji. Poza tym jego badania nie opierały się na przeprowadzeniu jednego testu, ale na ich szeregu. Połączył to z długotrwałą obserwacją testowanych osób. Mało tego – psycholog ten uważa, że każdy człowiek bez wyjątku posiada osiem badanych przez niego inteligencji. Według niego jedna (lub kilka – w zależności od indywidualnych predyspozycji) inteligencja dominuje nad pozostałymi, gdyż jest szczególnie rozwinięta. Inna jest rozwinięta na niższym poziomie. Gdy będziemy świadomi, która z inteligencji jak funkcjonuje u nas, będziemy mogli wykorzystywać tę dominującą, jednocześnie pracując nad słabiej rozwiniętą. Gardner rozpoczął swoje badania w 1981 r., a ich wyniki opublikował w 1983 r. Choć stało się to stosunkowo dawno temu, to ta teoria w Polsce znana jest od niedawna. Swój pogląd Gardner nazwał teorią inteligencji wielorakich. Oto one wraz z krótką charakterystyką.

Inteligencja językowa – zwana również werbalną lub lingwistyczną. Polega na bezproblemowym rozróżnianiu, wyodrębnianiu i nazywaniu poszczególnych struktur języka. Odznacza ją duża sprawność gramatyczna, fonetyczna, fleksyjna oraz znaczeniowa. Ludzie z dobrze rozwiniętym takim typem inteligencji posiadają duży zasób słownictwa, stosują je adekwatnie do sytuacji, znają antonimy, synonimy i potrafią prawidłowo się nimi posługiwać. Ponadto lubią czytać. Wypowiedzi pisemne bądź ustne nie sprawiają im trudności, a budowane przez nich sformułowania są skonstruowane logicznie. Osoby z tą inteligencją są również wyczulone na melodię języka. Inteligencja językowa oznacza także zdolności do uczenia się języków obcych. Osoby z dominującą inteligencją werbalną często zostają pisarzami, poetami, dziennikarzami czy tłumaczami.

Inteligencja muzyczna – to wrażliwość na muzykę. Osoba z tą inteligencją ma bardzo dobre poczucie rytmu, umie poprawnie odróżniać i naśladować dane tony. Rozróżnia barwy dźwięku. Angażuje się w twórczość muzyczną – czy to z pozycji słuchacza, czy twórcy. Bez trudu rozróżnia i charakteryzuje poszczególne gatunki muzyczne. Najczęściej jest wokalistą, instrumentalistą, dyrygentem bądź krytykiem.

Inteligencja przestrzenna – polega na dostrzeganiu symetrii i asymetrii w świecie, także w budynkach. To wrażliwość na geometrię. Ludzie z taką inteligencją bez trudu są w stanie wyobrażać sobie i odtwarzać bryły. Mają poczucie estetyki. Są architektami, malarzami lub rzeźbiarzami.

Inteligencja matematyczno-logiczna – jest to umiejętność abstrakcyjnego myślenia. Osobom ją posiadającym niestraszne są zagadki, łamigłówki. Potrafią rozwiązywać wszelkie zadania logiczne. Umieją wykonywać w pamięci skomplikowane działania. To najczęściej matematycy.

Inteligencja ruchowa (cielesno-kinestetyczna) – zdolność do zachowania równowagi, świadomość swego ciała i panowanie nad nim, zręczne wykonywanie ćwiczeń ruchowych. Osoby z tą inteligencją są tancerzami, choreografami, sportowcami.

Inteligencja interpersonalna – odnosi się do relacji międzyludzkich. To zdolność do rozumienia drugiej osoby, wczuwania się w jej sytuację, empatii. To także łatwe nawiązywanie kontaktów, umiejętne prowadzenie rozmowy, łagodzenie sporów, trafne rozpoznawanie cudzych intencji. Osoba z tą inteligencją jest zwykle powszechnie lubiana i akceptowana. Złą jej stroną jest zdolność do manipulacji oraz wywierania wpływu. Ludzie z inteligencją interpersonalną są psychologami, nauczycielami, duchownymi.

Inteligencja intrapersonalna – umiejętność zaglądania w głąb siebie. Rozpoznawanie swoich uczuć, emocji, motywacji. Analizowanie własnej osoby, swego postępowania. Częste zadawanie sobie pytań natury egzystencjalnej. Taka osoba jest dobrym filozofem.

Inteligencja przyrodnicza – baczne obserwowanie świata roślin i zwierząt. Świadomość zachodzących w nim różnych procesów. Umiejętność łatwego wyodrębniania przynależności gatunkowej. Znajomość nazw biologicznych. Symbioza z naturą. Obdarzone tą inteligencją osoby są biologami albo ekologami.
To wszystkie rodzaje inteligencji dogłębniej opisane przez Gardnera. Wyróżnia on jeszcze trudną do scharakteryzowania inteligencję moralno-etyczną. Istotne jest to, aby jak najszybciej zacząć pracować nad każdą z nich. Dlatego ich poziom rozwoju bada się już u dzieci. Ale spokojnie – my, dorośli, nie jesteśmy wcale na straconej pozycji. W każdej chwili możemy zacząć ich doskonalenie. Swoje najmocniejsze strony możemy wykorzystać w pracy zawodowej lub rozwijać w formie pasji, a najsłabsze – udoskonalać w trakcie kursów lub warsztatów. Ważna jest przy tym samoświadomość i obserwacja siebie.

Przykładowy test na inteligencje wielorakie możecie rozwiązać na stronie http://coaching.focus.pl/doskonalenie/test-inteligencji-wielorakich-357

Pamiętajcie tylko, aby wyniku nie traktować jak dowodu naukowego. Nie musicie od razu zmieniać pracy czy szkoły. Jednak samoświadomość pomoże Wam pełniej wykorzystywać wachlarz umiejętności, które ma każdy z nas. Rozwiążcie test według podanej na stronie instrukcji. U mnie dominuje inteligencja muzyczna, niedaleko za nią uplasowała się językowa, co potwierdza moja samoobserwacja. Muszę najbardziej pracować nad ruchową. A jak jest u Was? Możecie pisać w komentarzach.

Magdalena Michalak

Zobacz także