Radosław Bukowski: królewskie miasta na Kujawach

Wśród wielu pięknych miast i miejscowości kujawskich na szczególną uwagę zasługują dwa z nich – Brześć Kujawski i Kowal. Dlaczego? Otóż dlatego, że żadne miasto czy miejscowość tej krainy nie może poszczycić się tak wspaniałymi osobistościami związanymi bezpośrednio z tymi miastami i okolicznymi terenami wokół nich. Mowa o Władysławie I Łokietku i jego synu Kazimierzu III Wielkim. Tych dwóch ostatnich Piastów zasiadających na polskim tronie zapisało się wielkimi literami na kartach historii tych miast. W ramach podziękowań za ich wybitne dokonania i mając na celu zachowanie pamięci o nich na pokolenia, postawiono im pomniki.

Brześć Kujawski – Gród Łokietka, położony jest we wschodniej części Kujaw, w powiecie włocławskim nad rzeką Zgłowiączką. Prawa miejskie otrzymał już w 1250 r. i od tamtego czasu stał się bardzo ważnym grodem obronnym i siedzibą książąt kujawskich. Sam Łokietek przyszedł na świat na terenach obecnego Starego Brześcia, gdzie było bardzo dobrze rozwinięte osadnictwo. Za czasów jego panowania miasto broniło się głównie przed naporem Zakonu Krzyżackiego oraz było miejscem pertraktacji pomiędzy królem Polski i właśnie Krzyżakami. Z nastaniem kolejnych wieków miasto było ważnym ośrodkiem handlu zbożem, który podupadł po wojnach szwedzkich. Podczas okupacji hitlerowskiej znajdowało się tutaj getto. Obecnie Brześć to malowniczo położone miasteczko z licznymi zabytkami, m.in.: kościołem pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika, dominikańskim zespołem klasztornym, w którego podziemiach prawdopodobnie spoczęła matka Władysława I Łokietka – Eufrozyna Opolska oraz zachowanymi w niewielkiej części murami okalającymi miasto z czasów panowania  Kazimierza III Wielkiego.

>>> Radosław Bukowski: im więcej odpoczywasz, tym dłużej żyjesz

Według podań w 1310 r., podczas jednej z podróży pary królewskiej, w chacie kowala urodził się ostatni król Polski z dynastii Piastów – Kazimierz III Wielki. W tamtym czasie na tych terenach znajdowała się osada Kowale od której współczesny Kowal wziął swoją nazwę. Za czasów panowania Piastów, jak i w późniejszych stuleciach, Kowal był jednym z większych ośrodków rzemiosła i handlu oraz władzy kościelnej dla kilku okolicznych parafii skupionych w dekanat. Pierwsza osada położona była na wyspie dużego, nieistniejącego już jeziora Krzewiata. Co ciekawe, od nazwy tegoż jeziora powstała prawdopodobnie wieś Krzewent, znajdująca się obecnie w gminie Kowal. Prawa miejskie Kowal otrzymał w 1519 r., stracił je na czas zaborów i ponownie odzyskał w 1919 r..  Podobnie jak Brześcia, i tego miasta nie oszczędziły wojny szwedzkie, zabory i II wojna światowa. Obecnie Kowal, podobnie jak i Brześć, położony jest we wschodnich Kujawach w powiecie włocławskim nad rzeką Rakutówką. W centrum miasta znajduje się piękny kościół pw. św. Urszuli. W bliskiej okolicy znajduje się kilka malowniczo położonych jezior oraz lasy Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Z Kowalem związana jest również postać wybitnego polskiego aktora Jana Nowickiego, który wraz z Kazimierzem III Wielkim jest honorowym obywatelem miasta.

Jako rodowity Kujawiak i mieszkaniec kujawskiej ziemi bardzo serdecznie zapraszam do zapoznania się z bogatą historią tych ziem oraz do odwiedzenia ich i przemierzenia Szlaku Piastowskiego. Kujawy to nie tylko Brześć i Kowal, ale również Inowrocław, Kruszwica, Włocławek czy Ciechocinek. Tutaj jest pięknie. Do zobaczenia na Kujawach!

Zobacz także