Roratka, lampion, wieniec… skąd się wzięły adwentowe zwyczaje? [KOMENTARZ]

Roratki, lampiony, wieńce… i „towarzyszące” im corocznie oczekiwanie na przyjście Mesjasza. Co oznaczają adwentowe symbole i co za ich pomocą mamy zrozumieć?

Roratka

Roratka to inaczej świeca maryjna. Biała bądź żółta, przewiązana jest białą lub niebieską wstążką i udekorowana zielenią. Kolor wstążki wskazuje na niepokalane poczęcie Maryi, a zdobiąca ją zielona gałązka przywołuje Izajaszowe proroctwo: „Wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści się odrośl z jego korzeni. I spocznie na niej Duch Pański […]”. Mowa jest tutaj o zstąpieniu Ducha Świętego na Maryję i o wcieleniu, a także o Jesse – ojcu króla Dawida, z którego rodu wywodziła się Maryja. Zapalana jest w czasie mszy świętej roratniej (dawniej podczas hymnu Chwała na wysokości Bogu), świeca ta symbolizuje Matkę Bożą niosącą Światłość świata, czyli Jezusa Chrystusa. Maryja poprzedza przyjście Mesjasza, podobnie jak jutrzenka poprzedza wschód słońca. Słońcem sprawiedliwości jest Bóg Wcielony. Rodzimy zwyczaj umieszczania roratki na ołtarzu sięga XIII wieku. Wtedy to, wraz z początkiem Adwentu, przed ołtarzem w katedrze stawali reprezentanci siedmiu stanów: król, prymas, senator, szlachcic, żołnierz, kupiec i chłop, jednocześnie dzierżąc zapalone świece i oznajmiając zebranym: „Jestem gotów na sąd Boży”.

Lampion

Lampion adwentowy nie tylko rozprasza grudniowe ciemności, ale i symboliczne ciemności grzechu. Czworoboczny, ozdobiony chrześcijańskimi symbolami, z pojawiającym się na początku mszy świętej roratniej światłem we wnętrzu, przypomina o konieczności gromadzenia w Adwencie dobrych uczynków. To one, jak światło, rozświetlają mroki grzechu, by wskazać Jezusowi Chrystusowi drogę do naszych serc, a nam drogę do Betlejem. Ponadto, światło symbolizuje też nie tylko samego Zbawiciela, lampion odsyła nas również do przypowieści o pannach roztropnych, oczekujących przybycia Oblubieńca.

>>>10 zwyczajów adwentowych, które warto praktykować

Wieniec

Wieniec adwentowy, wykonany z gałązek szlachetnych drzew iglastych (jodła, sosna, świerk), zdobią czerwone i fioletowe wstęgi. Wieniec ten pod rodzime ołtarze przywędrował z Niemiec, gdzie w 1839 roku pewien prowadzący sierociniec pastor postanowił przystroić wieńcem przeznaczoną dla dzieci świetlicę. Wraz z podopiecznymi zapalił w pierwszą niedzielę Adwentu pierwszą świecę adwentową, wytwarzając klimat sprzyjający modlitwie. Następnie, za jego przykładem, dzieci zapalały kolejne, mniejsze świece codziennie, aż do Wigilii Bożego Narodzenia. Potem do przystrojenia wieńca użyto jodły, a liczbę świec ograniczono do czterech. W Polsce ten adwentowy zwyczaj zaczął upowszechniać się dopiero po pierwszej wojnie światowej.

Wspomniane cztery świece, oznaczające cztery niedziele Adwentu i w nie zapalane podczas mszy świętej, obfitują w symbolikę. Pierwsza świeca oznacza gwarantujące pokój przebaczenie będące wybaczeniem przez Boga naszym prarodzicom nieposłuszeństwa, jakiego dopuścili się wobec Niego. Druga świeca wskazuje na wiarę Izraelitów, wyrażającą Bogu wdzięczność za Ziemię Obiecaną, ale również na bezpieczeństwo, jakie mogą zagwarantować jedynie ramiona Boga. Trzecia świeca odsyła nas do radości doznawanej przez króla Dawida celebrującego przymierze z Jahwe, czyli do radości płynącej z przymierza z Bogiem i bliźnim. Czwarta świeca symbolizuje prorockie nauczanie zapowiadające nadejście Mesjasza, zatem nadzieję oczekiwania. Wszystkie palące się świece oznaczają natomiast bliskość przyjścia Pana.

Jeśli chodzi o wieniec adwentowy, jego zieleń, z racji tego, iż są to gałązki drzew iglastych, symbolizuje wieczną egzystencję, ale i nadzieję. Krąg, czyli kształt wieńca, jest natomiast symbolem wieczności Boga. Co więcej, wieniec adwentowy, stanowiący formę oddawanego oczekiwanemu Mesjaszowi hołdu, symbolizuje też triumf i królewską godność przychodzącego Zbawiciela. Poświęcony lub pobłogosławiony, jest także symbolem ludu Bożego czekającego w miłości i radości na Mesjasza oraz symbolem jedności rodziny sposobiącej się duchowo na przeżywanie świąt Bożego Narodzenia, gdzie czerwień wstążki wieńca oznacza radość, a jej fiolet – wewnętrzne przygotowanie.

>>>Adwentowy wieniec powstał, by rozświetlić smutki

Wędrująca figura Matki Bożej

Także ten zwyczaj, poza wspomnianym wieńcem adwentowym, ma niemieckie korzenie. Po roratach jedno z dzieci przyjmuje do swego domu figurę Matki Bożej. Wcześniej dzieci na serduszkach piszą swoje dobre uczynki, na końcu mszy świętej losuje się osobę, do której przybędzie Maryja. Najczęściej figurę przyjmuje się do domu na jeden dzień i celebruje się wtedy zwaną rodzinną liturgię, na którą składają się: śpiewanie pieśni adwentowych i maryjnych, czytanie i rozważanie Pisma Świętego oraz odmawianie modlitw, zwłaszcza różańca.

Kalendarz

Kalendarz adwentowy ma formę drabiny. Drabina ta tyle ma szczebli, ile dni obejmuje Adwent. Na szczycie kalendarza−drabiny na początku Adwentu znajduje się figura Dzieciątka. Przesuwana jest stopniowo w dół, oznacza małego Jezusa zstępującego ku stajence. Tym samym kalendarz adwentowy wskazuje na zbliżające się święta Bożego Narodzenia.

#ProstujmyŚcieżki adwent Adwent - na kogo czekamy? Adwent z misją zwyczaje

Wspomóż nas Przyjaciele misji

Justyna Sprutta

Justyna Sprutta, doktor nauk humanistycznych historii o specjalizacji historia sztuki (UKSW) oraz doktor nauk teologicznych z zakresu teologii dogmatycznej o specjalizacji teologia ikony (KUL).