Fot. PAP/Vladyslav Karpovych

Wszyscy jesteśmy kapłanami? 

Sięgając do Encyklopedii Katolickiej, pod hasłem kapłaństwo znajdziemy taką definicję: „władza i funkcja pośredniczenia między Bogiem (sacrum) a ludźmi, związana z urzędem kapłana”. Definicja dość ogólna, bo przecież nie dotyczy tylko Kościoła Rzymskokatolickiego. I tak zazwyczaj nam się to kojarzy. Kapłaństwo jest dla kapłanów. Ale czy naprawdę tak jest?  

Definicja bowiem w tym miejscu się nie kończy. Dalej mamy wyjaśnienie, że „w chrześcijaństwie jest nim (kapłaństwem) jedyne i niepowtarzalne pośrednictwo Jezusa Chrystusa oraz uczestnictwo w jego pośrednictwie wszystkich wiernych Kościoła Chrystusowego, udzielane przez Boga w sakramencie chrztu i bierzmowania (kapłaństwo wspólne uznawane przez wszystkie wyznania chrześcijańskie), a w sposób szczególny tych, którzy z woli Chrystusa przez sakrament święceń stają się nauczycielami, szafarzami sakramentów i pasterzami Ludu Bożego”. 

>>> Sakrament święceń – trzy stopnie tajemnicy

Jedyny kapłan 

W tej definicji mamy trzy ciekawe informacje. Po pierwsze, podkreśla się tu, że w chrześcijaństwie jedynym kapłanem i pośrednikiem między Bogiem a ludźmi jest Jezus Chrystus. To bardzo ważne. Tylko Jezus Chrystus w sposób doskonały pełni rolę pośrednika między Bogiem a ludźmi, bo tylko On jest zarówno Bogiem i człowiekiem. 

Jezus Chrystus Najwyższy i Wieczny Kapłan fot. Didgeman/pixabay

Co w takim razie z ludzkimi kapłanami? To jest druga istotna informacja. W tej definicji tłumaczy się, że ludzie mogą w kapłaństwie Jezusa uczestniczyć i w tym sensie są kapłanami. Czyli kapłan jest jeden – Jezus Chrystus – a w Jego kapłaństwie mogą uczestniczyć też inni ludzie i w tym sensie mogą oni być kapłanami. 

Kapłaństwo wspólne 

I wreszcie trzecia informacja, nawiązująca do tytułu tego artykułu. Otóż pada tu wyjaśnienie, wbrew temu, co się nam może wydawać na pierwszy rzut oka, że kapłanami (zgodnie z sensem objaśnionym powyżej) są wszyscy wierni Kościoła Chrystusowego, bo Bóg udziela im tego uczestnictwa w kapłaństwie Jezusa w sakramencie chrztu i bierzmowania. A zatem w Kościele Rzymskokatolickim możemy faktycznie powiedzieć, że wszyscy jesteśmy kapłanami na mocy chrztu i bierzmowania. To zaś, co kojarzy nam się z kapłaństwem najbardziej, czyli kapłaństwo osób, które przyjęły święcenia kapłańskie (nazywane również kapłaństwem hierarchicznym), jest szczególnym przypadkiem uczestnictwa w kapłaństwie Chrystusa.

Fot. PAP/Łukasz Gągulski

Zatem, mówiąc o kapłaństwie, najpierw jest Jezus Chrystus, jedyny kapłan i pośrednik, potem wspólnota wiernych, która na mocy chrztu i bierzmowania w kapłaństwie Chrystusa uczestniczy, i dopiero na koniec są ci, których Chrystus zaprasza przez sakrament święceń do tego, by stali się nauczycielami, szafarzami sakramentów i pasterzami Ludu Bożego. 

Na czym to polega? 

Nas jednak w tym artykule ciekawi kapłaństwo wspólne, zwane też powszechnym. Na czym ma polegać to uczestnictwo w kapłaństwie Chrystusa? Odpowiedź znajdujemy w punkcie 20 encykliki Redemptor hominis:  

„Stając się bowiem «dziećmi Bożymi», synami Bożego przybrania, na Jego podobieństwo stajemy się równocześnie wszyscy «królestwem i kapłanami», otrzymujemy «królewskie kapłaństwo», czyli uczestniczymy w tym jedynym i nieodwracalnym oddaniu człowieka i świata samemu Ojcu, którego On, «przedwieczny Syn», a zarazem prawdziwy Człowiek raz na zawsze dokonał. […] Kapłaństwo bowiem w Chrystusie samym łączy się z Jego własną ofiarą, z Jego własnym oddaniem Ojcu. A to oddanie, właśnie dlatego że jest bezgraniczne, rodzi w nas — ludziach poddanych wielorakim ograniczeniom — potrzebę coraz dojrzalszego zwrotu do Boga, stałego i coraz pełniejszego nawrócenia”. 

A zatem mówimy tu o uczestnictwie w ofierze, w której Syn oddaje się Ojcu. I to uczestnictwo nie jest tylko punktem na osi czasu, ale to proces rozłożony w czasie na całe nasze chrześcijańskie życie. Powyżej czytaliśmy o ciągłej potrzebie nawrócenia i duchowego wysiłku z naszej strony, żeby w tę ofiarę Chrystusa włączać się coraz owocniej. O tym, na czym to polega, czytamy w punkcie 10 Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium

„Ochrzczeni bowiem poświęcani są przez odrodzenie i namaszczenie Duchem Świętym, jako dom duchowy i święte kapłaństwo, aby przez wszystkie właściwe chrześcijaninowi uczynki składać ofiary duchowe i głosić moc Tego, który wezwał ich z ciemności do swego prawdziwego światła. Toteż wszyscy uczniowie Chrystusowi, trwając w modlitwie i chwaląc wspólnie Boga, samych siebie składać mają na ofiarę żywą, świętą, miłą Bogu, wszędzie mają głosić świadectwo o Chrystusie, a tym którzy się tego domagają, zdawać sprawę z nadziei życia wiecznego, która jest w nich […] Wierni zaś na mocy swego królewskiego kapłaństwa współdziałają w ofiarowaniu Eucharystii, pełnią też to kapłaństwo przez przyjmowanie sakramentów, modlitwę i dziękczynienie, świadectwo życia świątobliwego, zaparcie się siebie i czynną miłość”. 

I to dotyczy całej wspólnoty wiernych. Z kolei Encyklopedia Katolicka o kapłaństwie wspólnym pisze tak: 

„Polega głównie na składaniu duchowych ofiar, czyli życiu zgodnie z wolą Bożą i wypełnianiu chrześcijańskiego powołania, będącego zwłaszcza powołaniem do świętości osiąganej na drodze życia osobistego i społecznego (świadectwo wiary, modlitwę, codzienną pracę i wypoczynek, życie małżeńskie i rodzinne), budowania wspólnoty oraz apostolskich aktywności”. 

Fot. Justyna Nowicka/Misyjne Drogi

W zgodzie z własnym powołaniem 

Jak możemy doczytać w Katechizmie Kościoła Katolickiego (1546):  

„Cała wspólnota wierzących jako taka jest kapłańska. Wierni wykonują swoje kapłaństwo, wynikające ze chrztu, przez udział w posłaniu Chrystusa, Kapłana, Proroka i Króla, każdy zgodnie z własnym powołaniem”. 

To kapłaństwo może być realizowane zarówno w małżeństwie, w życiu konsekrowanym, jak i w życiu w pojedynkę. Co więcej, kapłaństwo wspólne i kapłaństwo hierarchiczne pozostają sobie wzajemnie przyporządkowane. Nie stanowią one względem siebie konkurencji. Tłumaczy to punkt 1547 KKK: 

„Kapłaństwo urzędowe, czyli hierarchiczne, biskupów i prezbiterów oraz kapłaństwo wspólne wszystkich wiernych, chociaż «jedno i drugie… we właściwy sobie sposób uczestniczy w jedynym kapłaństwie Chrystusowym», różnią się jednak co do istoty, będąc sobie «wzajemnie przyporządkowane». W jakim sensie? Podczas gdy kapłaństwo wspólne wiernych urzeczywistnia się przez rozwój łaski chrztu, przez życie wiarą, nadzieją i miłością, przez życie według Ducha, to kapłaństwo urzędowe służy kapłaństwu wspólnemu. Przyczynia się ono do rozwoju łaski chrztu wszystkich chrześcijan. Jest ono jednym ze środków, przez które Chrystus nieustannie buduje i prowadzi swój Kościół. Dlatego przekazuje się je przez osobny sakrament, a mianowicie sakrament święceń”. 

A zatem kapłaństwo urzędowe i kapłaństwo wspólne wszystkich wiernych, choć różnią się od siebie, są sobie przyporządkowane. A żeby być bardziej precyzyjnym, kapłaństwo hierarchiczne służy kapłaństwu wspólnemu. Ma za zadanie pomagać wszystkim wiernym wzrastać duchowo po to, żeby oni mogli coraz pełniej i lepiej realizować swoje uczestnictwo w kapłaństwie Chrystusa.  

Podsumowanie 

Spróbujmy zebrać razem wszystkie ww. sposoby realizowania kapłaństwa wspólnego. Cytowane wcześniej dokumenty Kościoła podają takie sposoby:  

  • rozwój łaski chrztu,  
  • życie wiarą, nadzieją i miłością,  
  • życie według Ducha,  
  • współdziałanie w ofiarowaniu Eucharystii,  
  • przyjmowanie sakramentów,  
  • modlitwa i dziękczynienie,  
  • świadectwo życia świątobliwego,  
  • zaparcie się siebie i czynna miłość,  
  • życie zgodnie z wolą Bożą, 
  • wypełnianie chrześcijańskiego powołania, będącego zwłaszcza powołaniem do świętości,  
  • budowanie wspólnoty 
  • potrzeba coraz dojrzalszego zwrotu do Boga, stałego i coraz pełniejszego nawrócenia,  
  • chwalenie wspólnie Boga,  
  • składanie samych siebie na ofiarę żywą, świętą, miłą Bogu,  
  • głoszenie świadectwa o Chrystusie wszędzie.  

Czytając powyższe punkty, można odnieść wrażenie, że mówią one nie tyle o kapłaństwie, co o tym, jak być uczniem Jezusa i w jaki sposób dążyć do świętości. I tak faktycznie jest. Wszystkie powyższe elementy mają za zadanie zbliżyć nas do Boga. Bo im bliżej Boga jesteśmy, im bardziej On jest obecny w naszym życiu, tym ściślej możemy się zjednoczyć z ofiarą Chrystusa i tym lepiej możemy realizować kapłaństwo wspólne, do którego wszyscy jesteśmy przez Chrystusa zaproszeni.  

fot. EPA/TIAGO PETINGA

Na koniec dodam, że realizacja kapłaństwa wspólnego może się dokonać również przez pewne czynności liturgiczne, jak choćby błogosławieństwo dzieci przez rodziców. W tym miejscu można powiedzieć także o spełnianiu przez osoby świeckie określonych funkcji, które, choć związane z kapłaństwem urzędowym, nie wymagają sakramentu święceń. Wśród nich Encyklopedia Katolicka wymienia: posługę słowa, przewodniczenie modlitwom liturgicznym, wystawienie Najświętszego Sakramentu oraz udzielanie chrztu i Komunii, co zakłada bycie w ten sposób szafarzami nadzwyczajnymi. 

Czytałeś? Wesprzyj nas!

Działamy także dzięki Waszej pomocy. Wesprzyj działalność ewangelizacyjną naszej redakcji!

Zobacz także
Wasze komentarze