Wszyscy jesteśmy kapłanami?

Sięgając do Encyklopedii Katolickiej, pod hasłem kapłaństwo znajdziemy taką definicję: „władza i funkcja pośredniczenia między Bogiem (sacrum) a ludźmi, związana z urzędem kapłana”. Definicja dość ogólna, bo przecież nie dotyczy tylko Kościoła Rzymskokatolickiego. I tak zazwyczaj nam się to kojarzy. Kapłaństwo jest dla kapłanów. Ale czy naprawdę tak jest?

Definicja bowiem w tym miejscu się nie kończy. Dalej mamy wyjaśnienie, że „w chrześcijaństwie jest nim (kapłaństwem) jedyne i niepowtarzalne pośrednictwo Jezusa Chrystusa oraz uczestnictwo w jego pośrednictwie wszystkich wiernych Kościoła Chrystusowego, udzielane przez Boga w sakramencie chrztu i bierzmowania (kapłaństwo wspólne uznawane przez wszystkie wyznania chrześcijańskie), a w sposób szczególny tych, którzy z woli Chrystusa przez sakrament święceń stają się nauczycielami, szafarzami sakramentów i pasterzami Ludu Bożego”.

>>> Sakrament święceń – trzy stopnie tajemnicy

Jedyny kapłan

W tej definicji mamy trzy ciekawe informacje. Po pierwsze, podkreśla się tu, że w chrześcijaństwie jedynym kapłanem i pośrednikiem między Bogiem a ludźmi jest Jezus Chrystus. To bardzo ważne. Tylko Jezus Chrystus w sposób doskonały pełni rolę pośrednika między Bogiem a ludźmi, bo tylko On jest zarówno Bogiem i człowiekiem.

Jezus Chrystus Najwyższy i Wieczny Kapłan fot. Didgeman/pixabay

Co w takim razie z ludzkimi kapłanami? To jest druga istotna informacja. W tej definicji tłumaczy się, że ludzie mogą w kapłaństwie Jezusa uczestniczyć i w tym sensie są kapłanami. Czyli kapłan jest jeden – Jezus Chrystus – a w Jego kapłaństwie mogą uczestniczyć też inni ludzie i w tym sensie mogą oni być kapłanami.

Kapłaństwo wspólne

I wreszcie trzecia informacja, nawiązująca do tytułu tego artykułu. Otóż pada tu wyjaśnienie, wbrew temu, co się nam może wydawać na pierwszy rzut oka, że kapłanami (zgodnie z sensem objaśnionym powyżej) są wszyscy wierni Kościoła Chrystusowego, bo Bóg udziela im tego uczestnictwa w kapłaństwie Jezusa w sakramencie chrztu i bierzmowania. A zatem w Kościele Rzymskokatolickim możemy faktycznie powiedzieć, że wszyscy jesteśmy kapłanami na mocy chrztu i bierzmowania. To zaś, co kojarzy nam się z kapłaństwem najbardziej, czyli kapłaństwo osób, które przyjęły święcenia kapłańskie (nazywane również kapłaństwem hierarchicznym), jest szczególnym przypadkiem uczestnictwa w kapłaństwie Chrystusa.

Zatem, mówiąc o kapłaństwie, najpierw jest Jezus Chrystus, jedyny kapłan i pośrednik, potem wspólnota wiernych, która na mocy chrztu i bierzmowania w kapłaństwie Chrystusa uczestniczy, i dopiero na koniec są ci, których Chrystus zaprasza przez sakrament święceń do tego, by stali się nauczycielami, szafarzami sakramentów i pasterzami Ludu Bożego.

Na czym to polega?

Nas jednak w tym artykule ciekawi kapłaństwo wspólne, zwane też powszechnym. Na czym ma polegać to uczestnictwo w kapłaństwie Chrystusa? Odpowiedź znajdujemy w punkcie 20 encykliki Redemptor hominis:

„Stając się bowiem «dziećmi Bożymi», synami Bożego przybrania, na Jego podobieństwo stajemy się równocześnie wszyscy «królestwem i kapłanami», otrzymujemy «królewskie kapłaństwo», czyli uczestniczymy w tym jedynym i nieodwracalnym oddaniu człowieka i świata samemu Ojcu, którego On, «przedwieczny Syn», a zarazem prawdziwy Człowiek raz na zawsze dokonał. […] Kapłaństwo bowiem w Chrystusie samym łączy się z Jego własną ofiarą, z Jego własnym oddaniem Ojcu. A to oddanie, właśnie dlatego że jest bezgraniczne, rodzi w nas — ludziach poddanych wielorakim ograniczeniom — potrzebę coraz dojrzalszego zwrotu do Boga, stałego i coraz pełniejszego nawrócenia”.

A zatem mówimy tu o uczestnictwie w ofierze, w której Syn oddaje się Ojcu. I to uczestnictwo nie jest tylko punktem na osi czasu, ale to proces rozłożony w czasie na całe nasze chrześcijańskie życie. Powyżej czytaliśmy o ciągłej potrzebie nawrócenia i duchowego wysiłku z naszej strony, żeby w tę ofiarę Chrystusa włączać się coraz owocniej. O tym, na czym to polega, czytamy w punkcie 10 Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium:

„Ochrzczeni bowiem poświęcani są przez odrodzenie i namaszczenie Duchem Świętym, jako dom duchowy i święte kapłaństwo, aby przez wszystkie właściwe chrześcijaninowi uczynki składać ofiary duchowe i głosić moc Tego, który wezwał ich z ciemności do swego prawdziwego światła. Toteż wszyscy uczniowie Chrystusowi, trwając w modlitwie i chwaląc wspólnie Boga, samych siebie składać mają na ofiarę żywą, świętą, miłą Bogu, wszędzie mają głosić świadectwo o Chrystusie, a tym którzy się tego domagają, zdawać sprawę z nadziei życia wiecznego, która jest w nich […] Wierni zaś na mocy swego królewskiego kapłaństwa współdziałają w ofiarowaniu Eucharystii, pełnią też to kapłaństwo przez przyjmowanie sakramentów, modlitwę i dziękczynienie, świadectwo życia świątobliwego, zaparcie się siebie i czynną miłość”.

I to dotyczy całej wspólnoty wiernych. Z kolei Encyklopedia Katolicka o kapłaństwie wspólnym pisze tak:

„Polega głównie na składaniu duchowych ofiar, czyli życiu zgodnie z wolą Bożą i wypełnianiu chrześcijańskiego powołania, będącego zwłaszcza powołaniem do świętości osiąganej na drodze życia osobistego i społecznego (świadectwo wiary, modlitwę, codzienną pracę i wypoczynek, życie małżeńskie i rodzinne), budowania wspólnoty oraz apostolskich aktywności”.

W zgodzie z własnym powołaniem

Jak możemy doczytać w Katechizmie Kościoła Katolickiego (1546):

„Cała wspólnota wierzących jako taka jest kapłańska. Wierni wykonują swoje kapłaństwo, wynikające ze chrztu, przez udział w posłaniu Chrystusa, Kapłana, Proroka i Króla, każdy zgodnie z własnym powołaniem”.

To kapłaństwo może być realizowane zarówno w małżeństwie, w życiu konsekrowanym, jak i w życiu w pojedynkę. Co więcej, kapłaństwo wspólne i kapłaństwo hierarchiczne pozostają sobie wzajemnie przyporządkowane. Nie stanowią one względem siebie konkurencji. Tłumaczy to punkt 1547 KKK:

„Kapłaństwo urzędowe, czyli hierarchiczne, biskupów i prezbiterów oraz kapłaństwo wspólne wszystkich wiernych, chociaż «jedno i drugie… we właściwy sobie sposób uczestniczy w jedynym kapłaństwie Chrystusowym», różnią się jednak co do istoty, będąc sobie «wzajemnie przyporządkowane». W jakim sensie? Podczas gdy kapłaństwo wspólne wiernych urzeczywistnia się przez rozwój łaski chrztu, przez życie wiarą, nadzieją i miłością, przez życie według Ducha, to kapłaństwo urzędowe służy kapłaństwu wspólnemu. Przyczynia się ono do rozwoju łaski chrztu wszystkich chrześcijan. Jest ono jednym ze środków, przez które Chrystus nieustannie buduje i prowadzi swój Kościół. Dlatego przekazuje się je przez osobny sakrament, a mianowicie sakrament święceń”.

A zatem kapłaństwo urzędowe i kapłaństwo wspólne wszystkich wiernych, choć różnią się od siebie, są sobie przyporządkowane. A żeby być bardziej precyzyjnym, kapłaństwo hierarchiczne służy kapłaństwu wspólnemu. Ma za zadanie pomagać wszystkim wiernym wzrastać duchowo po to, żeby oni mogli coraz pełniej i lepiej realizować swoje uczestnictwo w kapłaństwie Chrystusa.

Podsumowanie

Spróbujmy zebrać razem wszystkie ww. sposoby realizowania kapłaństwa wspólnego. Cytowane wcześniej dokumenty Kościoła podają takie sposoby:

rozwój łaski chrztu,
życie wiarą, nadzieją i miłością,
życie według Ducha,
współdziałanie w ofiarowaniu Eucharystii,
przyjmowanie sakramentów,
modlitwa i dziękczynienie,
świadectwo życia świątobliwego,
zaparcie się siebie i czynna miłość,
życie zgodnie z wolą Bożą,
wypełnianie chrześcijańskiego powołania, będącego zwłaszcza powołaniem do świętości,
budowanie wspólnoty
potrzeba coraz dojrzalszego zwrotu do Boga, stałego i coraz pełniejszego nawrócenia,
chwalenie wspólnie Boga,
składanie samych siebie na ofiarę żywą, świętą, miłą Bogu,
głoszenie świadectwa o Chrystusie wszędzie.

Czytając powyższe punkty, można odnieść wrażenie, że mówią one nie tyle o kapłaństwie, co o tym, jak być uczniem Jezusa i w jaki sposób dążyć do świętości. I tak faktycznie jest. Wszystkie powyższe elementy mają za zadanie zbliżyć nas do Boga. Bo im bliżej Boga jesteśmy, im bardziej On jest obecny w naszym życiu, tym ściślej możemy się zjednoczyć z ofiarą Chrystusa i tym lepiej możemy realizować kapłaństwo wspólne, do którego wszyscy jesteśmy przez Chrystusa zaproszeni.

Na koniec dodam, że realizacja kapłaństwa wspólnego może się dokonać również przez pewne czynności liturgiczne, jak choćby błogosławieństwo dzieci przez rodziców. W tym miejscu można powiedzieć także o spełnianiu przez osoby świeckie określonych funkcji, które, choć związane z kapłaństwem urzędowym, nie wymagają sakramentu święceń. Wśród nich Encyklopedia Katolicka wymienia: posługę słowa, przewodniczenie modlitwom liturgicznym, wystawienie Najświętszego Sakramentu oraz udzielanie chrztu i Komunii, co zakłada bycie w ten sposób szafarzami nadzwyczajnymi.