Do kiedy pali się paschał?

Czym jest paschał, wie chyba każdy. To duża świeca wyobrażająca samego Chrystusa Zmartwychwstałego, którą kapłan zapala i wnosi do kościoła w czasie uroczystych obrzędów Wigilii Paschalnej. Ale raz zapalona kiedyś musi zostać zgaszona, prawda? No właśnie: do kiedy w kościołach będzie się palić paschał? 

Paschał to nie pierwsza lepsza świeczka, ale świeca naprawdę wyjątkowa. 

Niezwykła świeca 

Paschał według opisu abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego, wielkiego polskiego liturgisty, „ to jest wielka świeca, cała z wosku białego ulana, przedtem nie używana, w której jest pięć małych otworów na krzyż dla umieszczenia w nich kadzidła”. Paschał osadza się obok ołtarza na „wielkim kandelabrze” (łac. candelabra magna), czyli dużym stojaku przypominającym ołtarzowy lichtarz, tylko większym. O wyjątkowości tej świecy świadczyć może również szczegół z powyższego opisu, który łatwo może umknąć. Choć arcybiskup wspomina o „białym wosku”, dziś paschały najczęściej są żółte. Opis pochodzi jednak jeszcze z czasów, gdy wosk do świec ołtarzowych przechodził drogi proces bielenia – zwykłego wosku niebielonego (czyli żółtego) używano jedynie w liturgii żałobnej lub wyjątkowo pokutnej. Wykonanie tak dużej świecy z wosku bielonego było dość drogie i nie można było sobie na to pozwolić często. Mniej więcej od średniowiecza zaczęto również ozdabiać paschał krzyżem, literami greckiego alfabetu Alfa i Omega, później również cyframi roku. W paschał wbija się 5 gron: niegdyś kadzidła, mającego symbolizować wonności, którymi namaszczono ciało Jezusa składając je do grobu, dziś po prostu zalanych woskiem gwoździ, które wyobrażać mają rany Chrystusa. 

Do kiedy pali się paschał? 

Paschał oczywiście nie pali się cały czas, jak np. wieczne lampki przed Najświętszym Sakramentem. Po Wigilijnej mszy gasi się i go i zapala na msze i nabożeństwa w ciągu okresu wielkanocnego, czyli aż do uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Wtedy, jak stanowi rubryka mszału, przenosi się go do kaplicy chrzcielnej i zapala w czasie udzielania chrztów, a także ustawia przy trumnie w trakcie pogrzebów. Światło Chrystusa, które symbolizuje światło bijące od paschału, towarzyszy nam więc o początku (chrztu), aż do śmierci (pogrzebu). 

W nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego paschał nie pali się jednak aż do uroczystości Zesłania Ducha Świętego, ale do Wniebowstąpienia. Ta symbolika bardzo do mnie przemawia. Chrystus, którego paschał wyobraża, wstąpił do nieba i nie przebywa już z nami fizycznie. Zatem w trakcie mszy, po Ewangelii opisującej to zdarzenie, jeden z ministrantów gasi paschał. Po mszy wynoszony jest on do zakrystii.

Zobacz także