W jakim języku mówił Jezus?

Grecki, łaciński, hebrajski? A może każdy? W jakim języku mówił Jezus?

Często wydaje się, że słowa Jezusa zawarte w Biblii są tak bliskie i doskonale oddają istotę poruszanej sprawy jakby były wypowiedziane, a potem spisane w naszym ojczystym języku. Jest to oczywiście złudzenie. Jezus żył ponad dwa tysiące lat temu w miejscu, w którym o językach z grupy słowiańskich nikt nawet nie myślał. Nie oznacza to jednak, że określenie konkretnego dialektu, którym posługiwał się Chrystus, jest proste. Pojawiły się nawet sugestie, że Jezus, jako że jest Bogiem, posługiwał się każdym językiem. Jaka jest prawda?

Trzy możliwości

Przede wszystkim nie jest jednoznaczna i właśnie to powoduje problemy. Na terenie Palestyny w I w. używano trzech głównych języków – aramejskiego, greckiego i hebrajskiego.

Zaczynając od ostatniego, badacze przyznają, że znaczenie antycznego języka hebrajskiego za życia Jezusa było podobne do tego, które obecnie ma łacina. Był używany przy odczytywaniu natchnionych tekstów powiązanych z obrzędami religijnymi. Płynnie posługiwała się nim znikoma grupa wykształconych osób, podobnie jak dziś właśnie łaciną. Z kart Ewangelii dowiadujemy się, że Jezus potrafił czytać po hebrajsku, budząc wielkie zdziwienie innych studiujących Pismo w synagodze (Łk 4; 16-30).

Co do języka greckiego – był on obecny na tych terenach głównie jako pozostałość okresu hellenistycznego rozpoczętego po śmierci Aleksandra Macedońskiego. Nie był powszechnie używany, jednak popularny, szczególnie poza granicami Palestyny. Prawdopodobnie to właśnie dlatego na język grecki dokonano jednego z pierwszych tłumaczeń Biblii – mowa o Septuagincie.

Zostaje więc aramejski, który jest wyborem najwłaściwszym i tym, z największym prawdopodobieństwem, językiem posługiwał się Chrystus. Po tzw. niewoli babilońskiej był to drugi obok hebrajskiego dialekt, w którym mówili Żydzi, raczej ci z niższych warstw społecznych. Do nich należał także Jezus. Choć jak wspomniałem, w pewnym zakresie potrafił posługiwać się martwym w tamtym czasie starożytnym hebrajskim, komunikował się, nauczał i głosił Ewangelię właśnie po aramejsku. Teorię tę potwierdzają ówczesne teksty odkryte przez archeologów, zgodnie z których badaniami większość tekstów niereligijnych, tj. umowy, przemówienia czy inne formy powszechnej komunikacji były sporządzone przy użyciu języka aramejskiego.

Mowa a Pismo

Język Jezusa nie odnosi się jednak do spisanych później tekstów Ewangelii, które sporządzono posługując greką. Choć Jezus nauczał po aramejsku, to natchnieni autorzy spisali Jego słowa po grecku, a – jak wierzymy – Duch Święty uchronił je przed jakimkolwiek błędem.

Tekst Ewangelii sporządzony w języku innym niż starożytna greka jest więc tłumaczeniem, które podlega zatwierdzeniu przez Kościół dbający o to, aby jak najwierniej oddawało realia językowe i kulturowe Palestyny z czasów Jezusa. 

Zobacz także