Ks. Grzegorz Strzelczyk: żal doskonały to tryb ratunkowy, jeśli nie mamy dostępu do spowiednika

Jeśli znajdziemy się w sytuacji zagrożenia życia i nie mamy możliwości przystąpienia do spowiedzi, warto sięgnąć po tryb ratunkowy, jakim jest żal doskonały, który skutkuje odpuszczeniem grzechów, także ciężkich – powiedział PAP doktor teologii dogmatycznej ks. Grzegorz Strzelczyk.

Ks. Strzelczyk zaznaczył, że podstawą wiary katolickiej jest przekonanie, że Chrystus chce nam przebaczać grzechy, a podstawowym i najbardziej namacalnym sposobem, w jaki człowiek może doświadczyć Bożego przebaczenia po chrzcie, jest spowiedź.

Duchowny przypomniał, że obecna forma sakramentu pokuty została szczegółowo opisana na Soborze Trydenckim. W 1551 r. ukazał się „Dekret o spowiedzi”, w którym czytamy, że jednym z głównych warunków otrzymania przebaczenia od Boga jest żal i skrucha.

„Mówiąc o żalu nie mamy na myśli emocji czy poczucia winy, tylko rozumowe uznanie, że jestem odpowiedzialny za zło, które się stało. Jeżeli głównym motywem, dla którego uznaję, że popełniłem zło i postanawiam, że nie chcę więcej go popełniać, jest miłość do Boga, a nie strach przed karą, to taki żal sam przez się otwiera mnie na przebaczenie” – wyjaśnił.

Dodał, że zgodnie z nauką Soboru Trydenckiego taki właśnie żal, zwany żalem doskonałym, pojednuje grzesznika z Bogiem zanim jeszcze przyjdzie on do spowiedzi.

Jednocześnie ks. Strzelczyk zastrzegł, że standardową drogą uzyskania Bożego przebaczenia jest spowiedź – żal doskonały również skutkuje odpuszczeniem grzechów, jednak nie bez pragnienia sakramentu.

>>> Jeśli boisz się spowiedzi, powiedz o tym w konfesjonale [ROZMOWA]

„To oznacza, że jeśli mam dostęp do sakramentu pojednania, to żal doskonały nie zwalnia mnie z powinności pójścia do spowiedzi. Jednak człowiek może znaleźć się w sytuacji, gdy spowiednik przez długi czas nie jest dostępny. Wtedy wystarczy żal doskonały i samo pragnienie spowiedzi, by grzechy zostały odpuszczone” – mówił.

Duchowny przypomniał, że utrudnionego dostępu do sakramentu pokuty i pojednania wierni w Polsce doświadczyli na przykład w trakcie pandemii. „Żal doskonały jest swego rodzaju trybem ratunkowym. Bóg sobie radzi także w sytuacji, kiedy człowiek nie ma dostępu do sakramentów, które ustanowił” – ocenił.

Zaznaczył, że podobna sytuacja ma miejsce w przypadku dwóch innych sakramentów: chrztu i Eucharystii. „Jeśli ktoś pragnie przyjąć chrzest, ale nie ma takiej możliwości, mówimy o chrzcie pragnienia. Podobnie z komunią św. Jeśli mamy pragnienie, by ją przyjąć, ale nie możemy dotrzeć na Eucharystię, na przykład z powodu choroby, możemy ją przyjąć w sposób duchowy” – powiedział.

Ks. Strzelczyk przyznał, że w nagłych sytuacjach, kiedy człowiek znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci i w grę wchodzą silne emocje, w praktyce trudno jednoznacznie stwierdzić, czy motywem żalu jest wyłącznie miłość do Boga, a nie lęk przed karą za grzechy.

„Współczesna psychologia uczy, że nie istnieją intencje w postaci czystej w odniesieniu do żadnego aktu. Intencje zawsze są przemieszane. Kiedy jesteśmy spokojni i mamy czas, jesteśmy w stanie te intencje lepiej rozróżnić i poukładać. Jednak, kiedy jesteśmy w sytuacjach skrajnych – a taką jest zagrożenie życia – nie ma na to przestrzeni. W sytuacjach skrajnych nasz mózg jest zaprogramowany na myślenie o rzeczach, które są dla nas najważniejsze. Dlatego Kościół uczy, że jeśli osoba znajdująca się w niebezpieczeństwie śmierci spontanicznie zwraca się do Boga, to oznacza, że ma z Bogiem relację i ona jest duchowo ocalająca” – powiedział.

Ks. Strzelczyk zastrzegł, że jeśli osoba, która w niebezpieczeństwie śmierci wzbudziła w sobie żal doskonały nie umrze, powinna wyznać te grzechy jeszcze raz na spowiedzi. „Bóg odpuszcza grzechy w momencie, kiedy otwieramy się na Jego łaskę. Natomiast Kościół zaleca, by wyznać także te grzechy – które de facto są już odpuszczone – przy następnej spowiedzi, ponieważ ma to też wymiar pedagogiczny” – wyjaśnił.

>>> Koordynator Nocy Konfesjonałów: nocna spowiedź jest bardzo pogłębiona [ROZMOWA]

Duchowny przestrzegł, by prawdy o żalu doskonałym nie wykorzystywać po to, by unikać spowiedzi w sytuacji, kiedy jest ona możliwa. „Jeśli celowo zaniedbujemy spowiedź myśląc, że w razie czego w ostatniej chwili wzbudzimy w sobie żal doskonały i to załatwi sprawę, to nie kieruje nami miłość Boża, tylko cwaniactwo” – ocenił.

„Chociaż mogę sobie wyobrazić, że ktoś w ten sposób kombinował, a potem w ostatnim momencie stanął przed Bogiem w prawdziwej skrusze i powiedział: przepraszam, że kombinowałem – wtedy odpuszczenie grzechów jest możliwe” – dodał.

Ks. Strzelczyk zaznaczył, że niektóre osoby przeżywają autentyczny lęk przed przystąpieniem do spowiedzi, na przykład z powodu traum przebytych w przeszłości. „Jeżeli ktoś naprawdę nie jest w stanie pokonać tego lęku, to praktykowanie żalu doskonałego zamiast spowiedzi jest usprawiedliwione” – stwierdził.

>>> Spowiedź. Po drugiej stronie kratek konfesjonału

Duchowny wyjaśnił, że wzbudzenie żalu doskonałego powinno się rozpocząć od zrobienia rachunku sumienia, czyli zastanowienia się, za jakie zło jestem odpowiedzialny i powiedzenia o tym Bogu.

„W kolejnym kroku można powiedzieć Bogu o tym, że żałuje się popełnionego zła i postanawia się nigdy więcej tego nie robić, albo przynajmniej bardzo się starać tego nie robić. Warto połączyć to z duchowym przyjęciem komunii św., oczywiście zakładając, że dana osoba nie ma możliwości przyjęcia komunii fizycznie” – powiedział.

Ks. Strzelczyk zastrzegł, że jeśli ksiądz dotrze na czas do osoby umierającej, jednak ta nie jest w stanie się wyspowiadać, ponieważ nie może mówić, nie ma potrzeby wzbudzania żalu doskonałego. W takiej sytuacji kapłan udziela umierającemu namaszczenia chorych, które również skutkuje odpuszczeniem wszystkich grzechów