Jak wygląda post w różnych religiach?

Chrześcijanie zachodni na całym świecie rozpoczynają 22 lutego Wielki Post, który potrwa do Wielkiej Soboty 15 kwietnia. Z teologicznego punktu widzenia okres ten służy przygotowaniu do świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Ale post jest przeżywany nie tylko w chrześcijaństwie i w różnych formach jest on znany jest we wszystkich wielkich religiach świata.

Post w judaizmie

W judaizmie jest kilka świąt religijnych, podczas których lub przed którymi obowiązuje post: Purim, Pascha i Jom Kippur. To ostatnie święto, zwane „Dzień Pojednania”, jest najważniejszym żydowskim dniem postu. Dla tych, którzy przestrzegają tradycji religijnej, oznacza to całą noc i następny dzień bez picia i jedzenia. W tym czasie nie wolno także odbywać stosunków płciowych, prowadzić samochodu, kąpać się ani ozdabiać ciała makijażem. Nic nie powinno zakłócać procesu psychicznej katharsis (oczyszczenia), nawet picie wody z kranu. W tym roku Jom Kippur wypada 4 października. Post rozpoczyna się przed zachodem słońca poprzedniego wieczoru i trwa do zmroku następnego dnia, czyli około 25 godzin.

>>> Post w religiach świata

W Izraelu życie w tym dniu zamiera – nie jeżdżą samochody, zamknięte są granice, lotniska, kawiarnie i restauracje. Ze ścisłego przestrzegania postu w Dniu Pojednania zwolnieni są chorzy, kobiety w ciąży i dzieci. Ponadto nosi się wówczas tylko białe ubrania – na znak czystości – i odmawia się wiele modlitw, aby pojednać się z bliźnimi i z Bogiem. W modlitwach wspomina się również zmarłych przyjaciół i krewnych.

Poza Jom Kippur są też inne dni, w których obowiązuje podobnie surowy post. Są one związane z pamięcią o szczególnie tragicznych wydarzeniach w historii narodu żydowskiego.

Chrześcijanie poszczą od Środy Popielcowej

Post w Kościele katolickim rozpoczyna się w Środę Popielcową, która w tym roku przypada 22 lutego. Przez 40 dni do Wielkanocy wierni starają się w ten sposób zbliżyć do Boga i odnaleźć spokój. Tradycja ta opiera się na opisie biblijnym, według którego Jezus wycofał się na pustynię na 40 dni i pościł. W dzisiejszych czasach rzadko przestrzega się ścisłych zasad, każdy sam decyduje, czego chce się w tym czasie wyrzec. Najważniejszymi dniami Wielkiego Postu są Środa Popielcowa i Wielki Piątek.

Oprócz postu przed Wielkanocą, w chrześcijaństwie istnieje również „mniejszy” post, który dawniej obchodzono w ramach przygotowań do Świąt Bożego Narodzenia. Ta przedświąteczna tradycja w dzisiejszych czasach w dużej mierze zanikła. Zapomniano też w duży stopniu o dwóch dniach postu w każdym tygodniu: środzie – na pamiątkę dnia, w którym Judasz zdradził Jezusa, i o piątku – pamiątce ukrzyżowania Zbawiciela.

Zwyczaj ten zachował się, choć też w ograniczonym zakresie, w prawosławiu, w którym zresztą ponad połowa roku kościelnego przypada na dni postne. Są cztery dłuższe, zwykle kilkudniowe okresy wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych, częściowo też nabiału. Wielkanoc poprzedza post trwający siedem tygodni – do prawosławnej Wielkiej Soboty. Przed Bożym Narodzeniem obowiązuje post 4-tygodniowy – od drugiej połowy listopada . Również uroczystość Świętych Apostołów (Piotra i Pawła) jest poprzedzona 2-tygodniowym postem (od 28 czerwca), tzw. piotrowym, a samo święto przypada 12 lipca. Jeszcze jeden post, zwany „Uspieńskim”, trwający od 14 do 27 sierpnia, obowiązuje przed świętem Zaśnięcia (Wniebowzięcia w tradycji katolickiej) Matki Bożej.

Dniami surowego postu są ponadto: wigilia Chrztu Pańskiego (18 stycznia), święto Ścięcia Głowy Jana Chrzciciela (11 września) i Podwyższenia Krzyża Pańskiego (27 września). Przez cały rok dniami postnymi (z wyjątkiem tzw. „spłosznych siedmic”, czyli „pełnych” tygodni niepostnych) są środa i piątek. W środę post ma przypominać o zdradzeniu Chrystusa przez Judasza, a w piątek – o Jego męce i ukrzyżowaniu. W tym czasie nie wolno jeść mięsa, jaj i produktów mlecznych.

Ramadan: post do zachodu Słońca

Najważniejszym czasem postu w islamie jest miesiąc ramadan. W tym czasie śniadania jada się już przed wschodem słońca, a po zachodzie słońca uroczyste kolacje „łamią” post. Ramadan jest dziewiątym miesiącem w księżycowym kalendarzu muzułmańskim i trwa 29 lub 30 dni. W 2022 rozpocznie się 23 marca i potrwa do 20 kwietnia. Aż do wieczornego „złamania postu” jest to czas skupienia, zadumy. Muzułmanie przez cały dzień nie jedzą ani nie piją, nie utrzymują kontaktów seksualnych oraz starają się być w zgodzie z sobą i bliźnimi. Post jest jednym z pięciu „filarów” islamu, zapisanym również w Koranie. Z przepisów postu są zwolnione dzieci, ciężarne kobiety, ludzie chorzy i podróżujący.

Buddyzm: wstrzemięźliwość i mniej jedzenia przed medytacją

Buddyści nie praktykują tak surowego czasu postu, jak np. muzułmanie. Natomiast w przygotowaniu do medytacji zalecana jest wstrzemięźliwość i mniejsze ilości jedzenia. Jednocześnie uważa się, że całkowite wyrzeczenie się jedzenia i picia oddala od „drogi środka” Buddy, który odrzuca zarówno obżarstwo, jak i pełne powstrzymywanie się od pokarmów. Dniem „postu” można nazwać święto Vesakh. W pierwszym dniu pełni Księżyca w maju lub czerwcu buddyści na całym świecie świętują narodziny, oświecenie i śmierć Buddy. Tego dnia wielu ludzi postanawia pościć i ubiera się na biało.

>>> Środa Popielcowa rozpoczyna Wielki Post

Hinduizm: nie ma stałych okresów postu

Podobnie jak w buddyzmie, także w hinduizmie nie ma stałych okresów. Niektórzy wyznawcy wstrzymują się od jedzenia ku czci boga Śiwy, inni na pamiątkę urodzin Kriszny, a jeszcze inni swoją rezygnacją z pożywienia podążają za przykładem Mahatmy Gandhiego i starają się coś osiągnąć politycznie. Asceza jest ważną cechą życia wielu hinduskich guru (przewodników duchowych), zwanych sadhu. Rezygnują oni ze wszystkiego, co nie jest najbardziej niezbędne do przeżycia. Żyją w odosobnieniu jak pustelnicy, posiadają tylko to, co noszą na własnym ciele, jedzą i piją tylko tyle, ile trzeba, aby przeżyć. Nie utrzymują też kontaktów seksualnych.