Prawa do aborcji nie ma w żadnym dokumencie kodyfikującym prawa człowieka [KOMENTARZ] 

21 września 2023 r. Rada ds. Społecznych Konferencji Episkopatu Polski wydała dokument w kontekście wyborów – „Vademecum wyborcze katolika”. Rada, odnosząc się do nauki społecznej Kościoła, przypomina podstawowe zasady, jakimi powinien kierować się katolik.  

W dokumencie wymienia się wartości nienegocjowalne, które dotyczą porządku moralnego. Wśród kwestii, które powinny być uwzględnione podczas podejmowania decyzji wyborczych wymienia się prawo do życia od początku do naturalnej śmierci. W tym momencie dotykamy istotnej kwestii jaką jest aborcja. Nie ulega wątpliwości, że aborcja stała się ważnym tematem współczesnej debaty, także w kontekście polskich wyborów. Żeby zrozumieć stanowisko Kościoła przypomniane w „Vademecum”, a dotyczące szacunku do życia, należy odwołać się do samej koncepcji życia i prawa do życia, tak jak widzi je Kościół. 

>>> Lekcja religii – rozmawiajmy, ale nie wyrzucajmy [KOMENTARZ]

Źle pojęta wolność 

W encyklice Evangelium vitae Jan Paweł II stwierdza, że u podłoża wszelkich zagrożeń ludzkiego życia tkwi najczęściej źle pojęta wolność:  

„Znaczna część opinii publicznej usprawiedliwia przestępstwa przeciw życiu w imię prawa do indywidualnej wolności i wychodząc z tej przesłanki domaga się nie tylko ich niekaralności, ale wręcz aprobaty państwa dla nich, aby móc je dokonywać z całkowitą swobodą” – czytamy. 

W świetle nauki  Kościoła życie zajmuje centralne miejsce w całokształcie dóbr człowieka. Jest ono po prostu fundamentalną wartością człowieka, jako osoby, co potwierdza Biblia zarówno w Starym, jak i w Nowym Testamencie. W pierwszej kolejności świadczy o tym odrębność życia, które otrzymuje człowiek, od życia wszelkich innych stworzeń. I chociaż człowiek jest istotą tkwiącą w całokształcie świata, a tym samym w jakimś sensie z nim spokrewnioną, to jednak, jest w świecie: „objawieniem Boga, znakiem Jego obecności, śladem jego chwały” (EV nr 34). W praktyce oznacza to, że człowiek jako osoba jest wartością najwyższą, tzn. obdarzony jest najwyższą godnością, która jest zakorzeniona w wewnętrznej więzi łączącej go z Bogiem (EV nr 34).

Wartość życia 

O wartości, tzn. godności człowieka, świadczy jednak nie tylko odrębność przekazu życia i jakościowa różnica pomiędzy człowieka a światem, ale także wyposażenie go w jemu tylko właściwe władze duchowe. Życie bowiem ofiarowane człowiekowi przez Boga jest darem, dzięki któremu Bóg udziela coś z siebie stworzeniu (EV nr 34). Chodzi zatem o całą sferę duchową człowieka. To właśnie dzięki tej sferze duchowej, którą Bóg obdarza człowieka, życie jest czymś więcej niż tylko istnieniem w czasie. 

Najgłębsza prawda o życiu ludzkim zawarta już na kartach Starego Testamentu zostaje jak gdyby dopowiedziana do końca w osobie Jezusa Chrystusa. Życie, które Chrystus przyniósł ludziom, nie może być sprowadzone wyłącznie do istnienia w czasie, ponieważ polega na tym, że człowiek zostaje zrodzony przez Boga, aby mieć udział w pełni Jego miłości. Godność życia nie wynika zatem tylko z jego źródła, czyli z faktu, że pochodzi ono od Boga, ale także z jego celu jakim jest przeznaczenie do komunii z samym Bogiem.  

Z prawdy o świętości życia ludzkiego wynika w sposób oczywisty zasada jego nienaruszalności. Zasada ta z jednej strony zakazuje niszczenia życia, z drugiej zaś strony nakazuje jego bezwzględne poszanowanie. Można zatem powiedzieć, że życie w nauczaniu społecznym i moralnym Kościoła jest wartością zajmującą podstawowe miejsce w całej hierarchii ludzkich wartości. Z tego wynika niezbywalne prawo do życia, którego nikt człowiekowi nie nadaje, ale które narzuca się z siłą oczywistości aksjologiczno-normatywnej ze względu na osobową godność człowieka.

>>> Czy nauczanie Kościoła da się pogodzić z ideą państwa opiekuńczego? [KOMENTARZ]

Wartość nienegocjowalna 

Dopiero w kontekście tych stwierdzeń dotyczących wartości życia, a mówiąc precyzyjnie, świętości życia w nauczaniu Kościoła, należy widzieć i oceniać aborcję. Wniosek jest jednoznaczny. Wartość życia jest wartością nienegocjowalną. Stąd Evangelium vitae klasyfikuje każde godzenie w życie jednoznacznie w kategoriach zła: „nie powinno to dziwić, ponieważ zabójstwo ludzkiej istoty, która jest obrazem Bożym, stanowi grzech szczególnie ciężki” (EV nr 55). O aborcji dokument stwierdza: „przerywanie ciąży jest – niezależnie od tego, w jaki sposób zostaje dokonane – świadomym i bezpośrednim zabójstwem istoty ludzkiej w początkowym stadium jej życia” (EV nr 58). 

W kontekście tych krótkich analiz można stwierdzić, że katolik nie może opowiadać się za partią czy ugrupowaniem politycznym, który w swym programie głosi oficjalnie i wprost aborcję jako prawo człowieka. Prawem człowieka (ujmowanym we wszystkich światowych dokumentach) jest prawo do życia, a nie prawo do niszczenia ludzkiego życia. Takiego prawa nie ma w żadnym oficjalnym dokumencie kodyfikującym prawa człowieka i być nie może. I nie jest to zależne od światopoglądu. Są bowiem takie wartości, które nie podlegają dowolności i są nienegocjowalne. Taką wartością we wszystkich światopoglądach jest życie. Nie można zatem twierdzić, że samemu jestem przeciw aborcji, ale pozostawiam dowolność innym. W tej kwestii nie ma dowolności, tak jak nie ma dowolności w ocenie i akceptacji innych form zła, choćby kradzieży. 

ks. prof. Henryk Skorowski SDB – teolog polski, duchowny katolicki, salezjanin (SDB), profesor nauk społecznych oraz teologii, były rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

***

Od redakcji: Jako redakcja katolicka nie chcemy przekonywać naszych Czytelników do żadnych konkretnych decyzji wyborczych. Nie chcemy też tym bardziej wchodzić w bieżący spór polityczny. Zależy nam jednak na tym, aby katolicy byli bardziej świadomi nauczania Kościoła w kwestiach, które podczas kampanii wyborczej są podejmowane. Mamy nadzieję, że będzie to impuls do refleksji i podejmowania świadomych decyzji w życiu społecznym.

Zobacz także