Szczepienia przeciwko Covid-19. Biotechnologia i ocena moralna [KRÓTKI PRZEWODNIK] 

W ostatnim czasie pojawia się wiele wypowiedzi odnośnie do szczepionek, a zwłaszcza ich aspektu moralnego. Wypowiadają się naukowcy, księża i zapewne wielu naszych znajomych. Jak się w tym nie zgubić? Porządkujemy najważniejsze informacje. 

Najpierw zobaczmy, w jaki sposób powstaje szczepionka. Na ten temat oświadczenie wydała Państwowa Akademia Nauk. Jeśli chodzi o kwestię oceny moralnej, zwłaszcza tych momentów produkcji szczepionki, które budzą moralne niepokoje, to dokument (notę) wydała Kongregacja Nauki Wiary, która jest odpowiedzialna za ochronę doktryny Kościoła katolickiego. 

>>> Szczepienie przeciw Covid-19. Moralny obowiązek czy grzech? 

W jaki sposób się tworzy szczepionkę? 

„W przypadku COVID-19, szczepionki wektorowe zostały stworzone w oparciu o adenowirusy (wirusy DNA, które u ludzi powodują łagodne objawy m.in. ze strony układu oddechowego), z których usunięte zostały geny odpowiadające za tworzenie kluczowych elementów patogenu. W miejsce tych usuniętych fragmentów wstawiony został fragment DNA pozwalający na produkcję białka S wirusa SARS-CoV-2. Taki sztuczny i defektywny wirus – nie może się namnażać w naszych tkankach, ani powodować choroby – jest wektorem, czyli nośnikiem, który dostarcza do komórek osoby zaszczepionej matrycę do produkcji białka S, i w efekcie przygotowuje nasz układ odpornościowy na kontakt z wirusem SARS-CoV-2. Tak działają między innymi szczepionki AstraZeneca i Johnson&Johnson. (…) Bez takich komórek ten proces nie byłby możliwy” – podkreślono w stanowisku zespołu PAN ds. COVID-19.  

Eksperci wskazali także, że duża część leków wbrew pozorom nie jest produkowana przez maszyny, ale właśnie przez komórki lub całe organizmy. 

Czy aborcja została przeprowadzona specjalnie, aby pobrać komórki?

„Po pierwsze, komórki z których zostały wyprowadzone linie HEK293 i PER.C6 zostały pobrane kilkadziesiąt lat temu i od tego czasu są hodowane w laboratorium. Aborcja nie została przeprowadzona specjalnie, aby pobrać komórki – wykorzystane zostały fragmenty tkanek po zabiegu, który odbyłby się niezależnie od tego. Wykorzystywanie tych komórek nie wpływa w żadnym stopniu na obecnie przeprowadzane zabiegi aborcji ani nie promuje ich wykonywania” – zaznaczają eksperci PAN. 

>>> Zespół PAN ds. COVID-19: odradzanie w tym momencie szczepień jest nieodpowiedzialne 

Do czego wykorzystane są komórki ludzkie? 

„W przypadku szczepionek wektorowych przeciw COVID-19 kluczowym elementem jest wykorzystanie komórek ludzkich do produkcji wektorów. Wszystkie komórki wykorzystywane do produkcji takich szczepionek oryginalnie pochodzą od człowieka i różnią się w zależności od tego, z jakiego organu zostały pobrane, oraz od wieku i płci dawcy. Linie komórkowe wykorzystywane w produkcji szczepionek przeciw COVID-19 to HEK293 i PER.C6. Obie te linie komórkowe zostały wyprowadzone kilkadziesiąt lat temu (w 1973 i 1985 roku) z tkanek zarodkowych pozyskanych po aborcji” – wyjaśniają naukowcy.  

Czy szczepionka zawiera komórki ludzkich płodów?

Sama szczepionka nie zawiera komórek HEK293 i PER.C6, podobnie jak leki produkowane przez bakterie czy grzyby nie zawierają fragmentów tych drobnoustrojów. „Komórki służą wyłącznie jako bioreaktory, odpowiadające za pewien etap produkcji szczepionki. Preparat jest następnie oczyszczany z wszelkich zanieczyszczeń biologicznych. Jest to jeden z etapów, który podlega ścisłej kontroli ze strony licznych instytucji, włączając w to EMA” – napisali naukowcy z PAN.  

Modalny aspekt stosowania szczepionek wektorowych

W nocie Kongregacji Nauki Wiary wyjaśniono, że dokument powstał w odpowiedzi na wątpliwości natury moralnej, które towarzyszą produkcji szczepionek wektorowych. Kongregacja przypomniała, że na temat produkcji tego typu szczepionek „ukazała się już ważna wypowiedź Papieskiej Akademii Życia pt. Rozważania moralne o szczepionkach przygotowanych na bazie komórek pochodzących z abortowanych płodów ludzkich (5 czerwca 2005). Następnie w tej materii zabrała głos nasza Kongregacja wydając Instrukcję Dignitas Personae (8 września 2008) (por. nr 34 i 35). W 2017 roku Papieska Akademia Życia wróciła do tej sprawy w specjalnej Nocie”. 

>>> Ks. Wojciech Kućko: potrzebujemy szczepionkowego braterstwa [ROZMOWA] 

Moralnie dopuszczalne

Kongregacja Nauki Wiary precyzyjnie i jednoznacznie określa, że „gdy nie są dostępne takie szczepionki przeciwko Covid-19, które nie budzą zastrzeżeń etycznych (na przykład w krajach, w których lekarzom i pacjentom nie są udostępniane szczepionki wolne od problemów etycznych lub w których dystrybucja jest trudniejsza ze względu na szczególne warunki przechowywania i transportu lub też gdy różne typy szczepionek są wprawdzie rozprowadzane w tym samym kraju, ale służby ochrony zdrowia nie pozwalają obywatelom wybierać szczepionki do zaszczepienia) jest moralnie dopuszczalne stosowanie szczepionek przeciwko Covid-19, które wykorzystały linie komórkowe z abortowanych płodów w procesie badawczym i produkcyjnym” – czytamy w dokumencie. 

Szczepienie nie oznacza zgody na aborcję

Dlaczego, pomimo zastrzeżeń, uznaje się, że szczepionki są godziwe moralnie? Dzieje się tak, ponieważ „współdziałanie (bierna współpraca materialna) w złu aborcji, z której pochodzą wspomniane linie komórkowe, ze strony osób, które używają powstałych z nich szczepionek, jest odległe. Moralny obowiązek unikania takiej biernej współpracy materialnej nie jest wiążący, jeśli istnieje poważne zagrożenie, takie jak niepohamowane w inny sposób rozprzestrzenianie się groźnego patogenu: w tym przypadku pandemiczne rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2, który powoduje Covid-19. Należy zatem uważać, że w tym przypadku można używać wszystkich szczepionek uznanych za klinicznie bezpieczne i skuteczne z sumieniem pewnym, że ich stosowanie nie oznaczałoby formalnej współpracy przy aborcji, z której pochodzą komórki do ich produkcji” – podaje Kongregacja Nauki Wiary. Watykan w jasny sposób podaje, że „dozwolony użytek takich szczepionek nie zakłada i nie może zakładać w żaden sposób moralnej akceptacji dla użycia linii komórkowych pochodzących z abortowanych płodów”.  

To oznacza, że jeśli mielibyśmy wpływ na technologię produkcji szczepionki oraz jeśli mielibyśmy alternatywy dla jej produkcji – to wówczas moglibyśmy zastanawiać się nad winą moralną. Ale teraz nie mamy wpływu na technologię produkcji, a także w zdecydowanej większości przypadków nie mamy możliwości wyboru szczepionki. W żadnym jednak przypadku przyjęcie szczepionki nie może być utożsamiane ze zgodą na aborcję. 

>>> Nota Kongregacji Nauki Wiary na temat moralnej oceny stosowania niektórych szczepionek przeciw Covid-19 [DOKUMENT]

Czym jest Kongregacja Nauki Wiary?

Kongregacja Nauki Wiary jest organem Kurii Rzymskiej, którego zadaniem jest rozpowszechnianie i ochrona doktryny Kościoła katolickiego. Jak każda inna dykasteria Kurii Rzymskiej jest to instytucja prawa kościelnego w służbie Ojca Świętego. Jej zadaniem jest pilnowanie, aby wyznawanie prawdziwej wiary było obecne w całej działalności Kościoła: liturgii, przepowiadaniu, katechezie, życiu duchowym, działalności ekumenicznej czy nauce społecznej. 

Kongregacja zajmuje się zatem: zagadnieniami dotyczącymi doktryny wiary i życia moralnego; badaniem nowych teorii dogmatycznych i moralnych; krytyką i ewentualnym potępieniem nauczania sprzecznego z zasadami wiary; uprzednią oceną dokumentów wydawanych przez inne dykasterie w tym, co dotyczy wiary i obyczajów; badaniem przypadków pseudomistyki, rzekomych objawień, przekazów przypisywanych nadprzyrodzonemu pochodzeniu, spirytyzmu, magii i symonii; badaniem przestępstw przeciwko wierze, moralności i sprawowaniu sakramentów oraz promocją i organizacją studiów i konferencji. 

Dokumenty wydawane przez Kongregacje Nauki Wiary powinny być zatem dużą pomocą w kształtowaniu sumienia osoby wierzącej w zgodzie z nauczaniem Kościoła.  

Zobacz także