Izrael: wiele wyznań, jedna bazylika

Jerozolima jest miejscem wyjątkowym dla wyznawców największych religii monoteistycznych. Znajduje się tu również wyjątkowa bazylika, nad którą pieczę sprawują przedstawiciele sześciu różnych wyznań. Łączy je wszystkie jedno nicejsko-konstantynopolitańskie credo.  

Bazylika Grobu Pańskiego, bo o niej mowa, to jedno z miejsc najważniejszych dla chrześcijan. Znajduje się na Starym Mieście w Jerozolimie. Wierni wierzą, że właśnie tam doszło do męki, ukrzyżowania, złożenia do grobu i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Prawo do tego świętego miejsca mają przedstawiciele sześciu wyznań. Przedstawiciele Kościoła łacińskiego, greckiego Prawosławnego Patriarchatu Jerozolimy, Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego oraz Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego mają prawo korzystać z przestrzeni świątyni. Wszystko to uregulowane jest przez status quo wypracowane jeszcze w czasach Imperium Osmańskiego. 

Trochę historii 

W czasach Chrystusa teren, na którym znajduje się obecnie bazylika, nie znajdował się w obrębie miasta. Znajdujące się poza miastem wzgórze Golgota według tradycji żydowskiej związane jest z grobem Adama i miejscem, w którym Abraham miał ofiarować Izaaka. Zgodnie z tradycją chrześcijanie już w latach sześćdziesiątych I wieku mieli sprawować liturgię w tym miejscu. Za panowania cesarza Hadriana w miejscu zasypanego kamieniołomu powstała świątynia Wenery. Poszukiwania świętych miejsc prowadziła cesarzowa Helena, matka Konstantyna I. Pierwszy kościół został poświecony w 335 r., następnie zniszczony przez Sasanidów i odbudowany w VII w. W okresie arabskim spokój panował aż do X w., kiedy to świątynia została podpalona, została jednak zniszczona w XI w. z rozkazu kalifa z dynastii Fatymidów. Część świątyni została odbudowana w połowie XI w. dzięki porozumieniu między Arabami i Bizantyjczykami. Ci drudzy mogli odbudować zniszczoną świątynię, ale na własny koszt. Po zdobyciu Jerozolimy w 1099 r. to w tym odbudowanym kościele krzyżowcy odśpiewali Te Deum. 

Bazylika znowu w rękach niewiernych  

W XIII w. władzę w Jerozolimie przejęli Mamelucy. Wymordowali wielu chrześcijan, dlatego w ramach zadośćuczynienia postanowili później dać chrześcijanom swobodny dostęp do miejsc świętych. W okresie panowania osmańskiego prymat wśród chrześcijan w Jerozolimie wiedli prawosławni. To oni dostali od sułtana najwięcej przywilejów i pozwolenie na opiekowanie się świętymi miejscami, jednak w XIX w. stawał się to coraz większy problem polityczny i europejskie potęgi walczyły o wpływa za pomocą chrześcijan różnych wyznań zamieszkujących Ziemię Świętą. Ostatecznie w połowie XIX w. zostały wprowadzone sułtańskie rozporządzenia, które regulowały status quo. Określało ono prawa przedstawicieli poszczególnych wyznań do sprawowania liturgii i obrzędów na terenie bazyliki.  

Miejsce obowiązkowe 

Bazylika Grobu Pańskiego jest miejscem, które obowiązkowo odwiedzają wszyscy zwiedzający Ziemię Świętą. Tłum turystów może utrudnić trochę zanurzenie się w mistycyzmie tego miejsca, ale jeśli komuś udałoby się zostać tu po zamknięciu świątyni dla zwiedzających i obserwować przedstawicieli różnych obrządków chrześcijańskich odprawiających swoje rytuały, to pewnie nie zapomni tego do końca życia. Bazylika jest również dobrym przykładem tego, że mimo pewnych różnic potrafimy żyć razem i się uzupełniać, bo właśnie razem tworzymy piękną całość. 

Fot. EPA/ATEF SAFADI 

Zobacz także