Fatima: 100 lat od powstania Kapliczki Objawień. Statuetka Maryi opuści gablotę

Oryginalna statuetka Matki Bożej z Fatimy, sporadycznie opuszczająca przeszkloną gablotę w muzeum w tym portugalskim miejscu kultu, 12 maja ponownie wyruszy w krótką procesję na terenie lokalnego sanktuarium.

Wezmą w niej udział tysiące pielgrzymów z całego świata, w tym arcybiskup Manili kardynał Luis Antonio Tagle. Będzie on przewodniczyć trwającym przez niemal dobę uroczystościom wspomnienia 102. rocznicy pierwszego objawienia Maryi małym portugalskim pasterzom w Cova da Iria. Główne wydarzenia będą odbywać się wokół Kapliczki Objawień, najczęściej odwiedzanego przez pielgrzymów miejsca w Fatimie.

Kolejne stulecie

W dwa lata po wizycie papieża Franciszka w Fatimie, gdzie podczas stulecia objawień ogłosił on świętymi Hiacyntę i Franciszka Marto, władze portugalskiego sanktuarium przygotowują się do wspomnienia 100 lat od inauguracji Kapliczki Objawień. W grudniu 2018 r. zostały przeprowadzone pierwsze inicjatywy służące upamiętnieniu budowy tego “jednego z życzeń Maryi”. Jak wyjaśniła rzeczniczka prasowa sanktuarium w Fatimie Carmo Rodeia, kulminacja obchodów przypadnie 15 czerwca 2019 r. W tym dniu właśnie obchodzona będzie setna rocznica zakończenia budowy kapliczki. – 13 października 1917 r. ukazująca się trójce pasterzy Maryja poprosiła o wykonanie w miejscu ostatniego objawienia małej budowli sakralnej. Powiedziała wówczas do Łucji, najstarszej z trójki wizjonerów: “Chcę ci powiedzieć, żeby zbudowano tu na moją cześć kaplicę. Jestem Matką Boską Różańcową. Trzeba w dalszym ciągu codziennie odmawiać różaniec” – przypomniała Carmo Rodeia.

Konstrukcja Kapliczki Objawień, która powstawała w okresie pomiędzy 28 kwietnia a 15 czerwca 1919 r., została wielokrotnie modernizowana. Ostatni większy remont dotyczył zadaszenia, które powstało specjalnie z okazji pierwszej wizyty Jana Pawła II w Portugalii, w maju 1982 r. Wówczas to papież podziękował przed figurką za ocalenie go z rzymskiego zamachu na placu św. Piotra, dokonanego przez tureckiego zamachowca Mehmeta Alego Agcę 13 maja, czyli w dniu, w którym przypadało święto Matki Bożej Fatimskiej.

Najdłuższa transmisja ciszy

Portugalscy duchowni i dziennikarze wspominają pierwszą podróż Jana Pawła II do ich ojczyzny jako “wielokrotne spotkania z figurką Matki Bożej w Kapliczce Objawień”. Lizboński dziennikarz Paulo Aido przypomina, że papież Polak podziękował za ocalenie i długo modlił się wieczorem 12 maja w miejscu ostatnich objawień. Nazajutrz ponownie udał się w to miejsce. – Pretekst stanowiła inauguracja Centrum im. Pawła VI. Po zakończonej ceremonii papież powinien udać się do helikoptera, aby odlecieć do Lizbony. Jan Paweł II poprosił jednak o możliwość ponownego odwiedzenia Kapliczki Objawień – przypomniał Aido.

Z kolei ksiądz Antonio Rego wspomina, że ponowna wizyta papieża w Kapliczce Objawień była “niepowtarzalnym wydarzeniem”. Określił osobistą modlitwę Jana Pawła II w kapliczce, przekazywanej w świat za pośrednictwem telewizji i radia, mianem “najdłuższej transmisji ciszy”. – To było 45 minut w zupełnej ciszy. (…) Ofiarował figurce maryjnej różaniec, a następnie modlił się na kolanach w zupełnej ciszy – wspomina portugalski kapłan, zaznaczając, że papież zachowywał się w Fatimie “niczym zwyczajny pielgrzym; prosty, ludzki, dostępny dla każdego”.

Po inauguracyjnym odwiedzeniu Fatimy w 1982 r. Jan Paweł II powracał tam jeszcze dwa razy, w 1991 r. i 2000 r. Podczas ostatniej swojej wizyty ogłosił błogosławionymi dwójkę małych uczestników objawień z 1917 r., Hiacyntę i Franciszka Marto.

Badanie fenomenu

Od kilku lat władze sanktuarium w Fatimie prowadzą badania nad figurką Matki Bożej. Najdokładniejsze odbyły się 2013 r. na Politechnice w portugalskim mieście Tomar. Opisano je dokładnie w wydanej w 2017 r. publikacji zawierającej szczegółowe informacje o rzeźbie, a także o zdobiącej ją koronie, we wnętrzu której znajduje się pocisk z zamachu na papieża Jana Pawła II, jaki miał miejsce 13 maja 1981 r. w Rzymie. Wśród wielu szczegółów zawartych w publikacji są również te dotyczące ważącej 1200 gramów korony zdobiąca figurę Matki Bożej Fatimskiej. Szacuje się, że korona posiada 2650 kamieni szlachetnych, wśród których najwięcej jest diamentów – 1400 oraz brylantów – 950. Zdobi ją również 313 pereł.

W ostatnim czasie badania przeprowadzono również w związku z renowacją najstarszej pielgrzymującej figurki Matki Bożej w 2018 r. Prace związane z odnowieniem wizerunku maryjnego zostały prowadzone przez specjalistów ze Szkoły Sztuk wchodzącej w skład Portugalskiego Uniwersytetu Katolickiego. Jak poinformowała Carla Felizardo, przedstawicielka portugalskiej uczelni, przed przystąpieniem do renowacji pochodzącej z 1947 r. figurki przeprowadzono szereg badań dotyczących materiałów, z jakich została ona wykonana. – Dzięki temu udało się zidentyfikować pewne słabości drewnianej podstawy tej figury, które nie są widoczne gołym okiem – wyjaśniła Carla Felizardo.

Pierwsza pielgrzymkowa figura Matki Boskiej Fatimskiej została wykonana przez Jose Ferreirę Thedima na podstawie informacji przekazanych mu przez siostrę Łucję dos Santos, najstarszą z trójki uczestników objawień z 1917 r.

Polskie szlaki do Fatimy

Polska należy do krajów, w których przesłanie fatimskie o pokucie i nawróceniu, trafiło na podatny grunt. Wprawdzie portugalskie sanktuarium stało się sławne nad Wisłą dopiero pod koniec XX w., głównie w związku z pielgrzymkami Jana Pawła II do tej miejscowości, ale od kilku dekad w Tyńcu Małym koło Wrocławia znajduje się jedna z najstarszych statuetek przedstawiających Matkę Boską Fatimską na świecie. Powstała w 1936 r. rzeźba została wykonana na zamówienie baronowej Marii Józefy von Ruffer. Lokalne władze kościelne potwierdzają, że z roku na rok przybywa pątników docierającej do tej położonej na Dolnym Śląsku “Polskiej Fatimy”.

Polacy znajdują się też wśród pielgrzymów najliczniej odwiedzających oryginalną Fatimę, w Portugalii. Ze statystyk miejscowego sanktuarium wynika, że w 2018 r. byli oni tam drugą, po Hiszpanach, zagraniczną nacją najczęściej przybywającą w zorganizowanych grupach. To pierwszy raz w historii, kiedy pielgrzymi z Polski wyprzedzili masowo odwiedzających to portugalskie miejsce kultu maryjnego Włochów. Według ujawnionych w kwietniu danych, do Fatimy w 2018 r. w grupach przybyło łącznie prawie 12 tys. Polaków.

Wśród “polskich wątków” związanych z figurką Matki Boskiej Fatimskiej jest złota korona wykonana jako wotum dziękczynne za ocalenie Portugalii ze zniszczeń II wojny światowej. Do powstania korony przyczyniła się hojność portugalskich kobiet, które od 1942 r. przekazywały na rzecz sanktuarium liczną biżuterię, z której cztery lata później odlano złotą koronę, ozdobioną szlachetnymi kamieniami.

Licząca blisko sto lat figurka Matki Bożej Fatimskiej została wykonana pierwotnie przez portugalskiego artystę Gilberto Fernandesa dos Santosa bez korony. Ta pojawiła się na jej głowie ponad dwie dekady później. Od tego czasu ta licząca 19 kg rzeźba tylko kilkanaście razy opuszczała teren sanktuarium, udając się głównie do Watykanu. To właśnie tam, 26 marca 1984 r. Jan Paweł II postanowił ofiarować Matce Boskiej Fatimskiej jedną z kul, którą wystrzelił do niego Ali Agca, raniąc dotkliwie papieża. Nietypowy podarunek papież przekazał na ręce biskupa diecezji Leiria Alberto Amaral. Wówczas też Jan Paweł II zwrócił uwagę, iż pocisk o średnicy 9 milimetrów doskonale pasuje do otworu znajdującego się wewnątrz korony fatimskiej figurki. – Wiosną 1989 r. nabój umieszczono go w koronie w zakładzie jubilerskim w portugalskim mieście Povoa de Varzim – ujawnił Marco Daniel Duarte z departamentu badań historycznych fatimskiego sanktuarium.

Podróżująca statuetka

Wizerunek Matki Bożej Fatimskiej nie tylko odwiedzają liczni pątnicy, ponad 7 mln tylko w 2018 r., ale też często podróżuje on po świecie. Sanktuarium w Fatimie posiada bowiem kilkanaście figurek maryjnych, kierowanych co roku do różnych części globu. W ub.r. odbyły one łącznie 20 podróży, m.in. do Włoch, Hiszpanii, Beninu, Stanów Zjednoczonych, Kanady oraz Brazylii. Jak ujawnił Duarte, najstarsza z pielgrzymujących figur Matki Boskiej Fatimskiej okrążyła kulę ziemską podczas swoich licznych pielgrzymek już piętnaście razy.

Figurka MB Fatimskiej po raz pierwszy udała się w zagraniczną podróż do Holandii. 13 maja 1947 r. dotarła do Maastricht. Od tamtej pory do 2003 r. odwiedziła wiele miejsc na pięciu kontynentach. Obecnie wizerunek ten sporadycznie opuszcza sanktuarium fatimskie. Pomiędzy 23 a 27 stycznia 2019 r. był on obecny podczas Światowych Dni Młodzieży w Panamie.

W tym roku z kolei figurka Matki Boskiej Fatimskiej odwiedzi szesnaście miejsc na świecie. Spośród zaplanowanych na 2019 r. podróży najwięcej odbędzie się na terenie państw Ameryki Środkowej i Południowej oraz Włoch. Wśród miejsc tegorocznych pielgrzymek są m.in.: Kostaryka, Brazylia, Hiszpania, a także włoskie diecezje Brescia, Ferrara, Cagliari i Mediolan. Duże uroczystości maryjne spodziewane są również w Luksemburgu. To pokłosie ostatniej peregrynacji maryjnej statuetki do tego księstwa. W minionym roku miejscowy hierarcha, arcybiskup Jean Claude Hollericha ogłosił święto Matki Boskiej Fatimskiej lokalnym świętem, które będzie obchodzone w dniu 13 maja w archidiecezji Luksemburga.

Powrót po sześciu dekadach

Na początku tego roku dobiegła końca trwająca kilka miesięcy peregrynacja figurki Matki Bożej Fatimskiej po diecezjach Kolumbii. W kraju tym pątnicza statuetka ostatni raz była ponad sześćdziesiąt lat temu. – Pani Fatimska zaniosła Kolumbijczykom orędzie pokoju. Pielgrzymka ta pozostawiła po sobie wiele łask i błogosławieństw. Wierni, ufni w macierzyńską opiekę Maryi, z radością i wdzięcznością wspominają ten święty czas peregrynacji. Figurę pielgrzymującą z Fatimy niesiono w procesjach przy akompaniamencie marimby, typowego instrumentu z regionu Południowego Pacyfiku – wspomina uczestnicząca w wydarzeniu Maria Cristina Vergara.

Na szlaku kolumbijskiej pielgrzymki znalazło się wiele miast, które od dłuższego czasu są nękane przez paramilitarne grupy partyzantów, tzw. guerrillas, dlatego w czasie uroczystości wielokrotnie modlono się w intencji pokoju w tym południowoamerykańskim kraju. W peregrynacji uczestniczył m.in. nowo wybrany prowincjał dominikanów w Kolumbii ojciec Said Leon Amaya, a także ambasador Portugalii Gabriela Soares da Albergaria.

Przed ponownym przybyciem figury fatimskiej do Kolumbii, jeszcze w 2019 r., prezydent Ivan Duque Marquez wziął udział w uroczystości poświęcenia tego kraju Niepokalanemu Sercu Maryi. W wydarzeniu tym, które odbyło się u stóp fatimskiej figury pielgrzymującej w pałacu prezydenckim w Bogocie, uczestniczyli też wysocy rangą urzędnicy państwowi.

Z wizytą na Bliskim Wschodzie

W tym roku, pomiędzy 30 maja a 3 czerwca, maryjna figurka z Fatimy zostanie przesłana do Jordanii. Jak poinformowała Carmo Rodeia, z biura prasowego sanktuarium Matki Bożej Różańcowej, podróż na Bliski Wschód będzie jedną z najważniejszych peregrynacji figurki Maryi w tym roku. Dotychczas istotnym wydarzeniem w kontaktach portugalskiego sanktuarium z Kościołem na Bliskim Wschodzie była zorganizowana 13 maja 2017 r. w katedrze w Aleppo msza z ceremonią poświęcenia wiernych opiece Matki Bożej Fatimskiej. Zbiegła się ona w czasie z setną rocznicą pierwszego objawienia w Fatimie, w której mszę poprowadził wówczas papież Franciszek. Po Eucharystii w Aleppo figura została przeniesiona w procesji przez ulice chrześcijańskiej dzielnicy Al-Azizieh, która znacznie ucierpiała w ostatnich latach w wyniku trwającej w Syrii wojny domowej. Statuetka wysłana do Aleppo została wcześniej pobłogosławiona w Fatimie przez biskupa miejscowej diecezji Antonio Marto. Jak napisała na swoim facebookowym koncie organizacja “SOS Chrześcijanie w Syrii”, katedra była pełna wiernych, a “wielu z nich było radosnych i wzruszonych do łez, ponieważ procesja z figurą Matki Bożej Fatimskiej od wielu lat nie odbywała się”. – Wielu z nas płakało, ponieważ po sześciu latach jesteśmy w stanie ponownie zorganizować procesję ulicami naszego miasta, bez obawy przed pociskami. Ze wzruszeniem witamy Dziewicę Fatimską w Aleppo, mając nadzieję, że Maryja będzie modlić się o pokój dla całej Syrii – napisali organizatorzy akcji.

Zobacz także