Rabin o Pesach w getcie: wieczerza wspominająca niewolę egipską przypominała sytuację Żydów [WIDEO]

Wieczerza sederowa upamiętniająca niewolę egipską przypominała o sytuacji mieszkańców getta cierpiących prześladowania – mówi specjalista ds. naukowych Muzeum Getta Warszawskiego rabin David Berman. Jak zaznacza, przesłanie święta Pesach o wolności mówi, że można zniszczyć ciało, ale dusza przetrwa.

„Żydowskie święto Pesach jest wielusetletnią tradycją, która upamiętnia niewolę egipską tysiące lat temu i wyzwolenie Izraelitów oraz ich wyprowadzenie z Egiptu. Ta tradycja jest przekazywana przez kolejne pokolenia, upamiętnia się ją, organizując wieczerzę sederową. Podczas tej wieczerzy Żydzi jedzą macę, piją wino oraz przypominają wydarzenia sprzed tysięcy lat” – opowiadał PAP specjalista ds. naukowych Muzeum Getta Warszawskiego rabin David Berman.

Jak zaznaczył, podczas powstania w getcie warszawskim miała miejsce niezwykła rzecz. „Pod okupacją niemiecką Żydzi w getcie tracili bliskich, głodowali, żyli w niewoli, cierpieli wiele lat upokorzeń, poniżeń. Ale święto Pesach było dla nich ważne. Jednak kto by pomyślał, że więźniowie będą chcieli świętować tradycję. Trwał opór, trwało powstanie w getcie, ale był też opór duchowy, kto wie czy nie ważniejszy. Kierownik Warsztatów Schultza Abraham Hendel dowiedział się wcześniej, że Niemcy planują akcję likwidacyjną i przed świętem Pesach informował mieszkańców getta, że szykują się jakieś straszne wydarzenia. Ale mimo to oni wciąż wypiekali macę i szykowali się do święta. Było to dosyć niesamowite” – mówił.

„Jednym z niewielu rabinów w getcie był wówczas Menachem Ziemba, były rabin warszawskiej Pragi. Zorganizował on przed Pesach zbiórkę, by zakupić dla potrzebujących jedzenie, które będą mogli spożyć podczas wieczerzy sederowej. Wypiekano macę, w jakiś sposób zdobyto wino, zorganizowano skład przy ul. Kupieckiej 4 i – kilka dni przed świętem Pesach – rabin Ziemba zabrał się za rozdawanie tej żywności, wina oraz macy. Była też maca przygotowana przez Judenrat, która również posłużyła do wieczerzy” – relacjonował Berman.

W pierwszy dzień święta Pesach w 1943 r. zaczęły się walki na terenie getta. „Bojownicy oczywiście stawiali zbrojny opór. Ale większość ludzi, którzy pozostali w getcie kryła się w bunkrach, na strychach czy pod ziemią. Kiedy nadszedł wieczór, rabin Ziemba opuścił bunkier, poszedł do swojej kamienicy, do swojego mieszkania i urządził wieczerzę sederową. Może nie było zbyt wiele jedzenia, ale była maca, wino i opowieści o niewoli egipskiej. I tak było w całym getcie. Na stronie internetowej Yad Vashem znajdziemy relacje świadków tych wydarzeń” – powiedział rabin.

„Tradycyjna wieczerza sederowa przypominająca o niewoli egipskiej w jakiś sposób odnosiła się, przypominała o sytuacji mieszkańców getta, którzy cierpieli prześladowania. Żydzi pobożni podczas tej wieczerzy wzywali Boga, mówili +nie zapomnieliśmy o Tobie+. Natomiast Żydzi niewierzący wołali do świata +nie straciliśmy godności, zachowaliśmy swoją godność+, stawiali opór duchowy. Mówili +możecie z nami zrobić, co chcecie, ale nadal mamy swoją godność, nadal jesteśmy ludźmi+” – podkreślił Berman.

Jak zaznaczył, te wydarzenia nie miały miejsca tysiące lat temu, ani na innej planecie. „To zdarzyło się tutaj, w Warszawie, zdarzyło się polskim Żydom, za życia naszych rodziców i dziadków. Przesłanie święta Pesach o wolności jest takie, że nawet jeżeli nie ma wolności fizycznej, jest wolność duchowa. Można zniszczyć ciało, ale duszy nie da się zniszczyć, dusza przetrwa” – dodał specjalista ds. naukowych Muzeum Getta Warszawskiego.

Święto Pesach (w tekstach chrześcijańskich zwane świętem Paschy) zaczyna się 15 dnia miesiąca nisan (według kalendarza gregoriańskiego wypadającego zwykle w kwietniu), trwa siedem dni i upamiętnia wyzwolenie Żydów z niewoli egipskiej. Zgodnie z Torą (Pięcioksięgiem Mojżesza), Izraelici żyli w Egipcie, i Egipcjanie uczynili z nich niewolników. Mojżesz został przywódcą Izraelitów i poprosił Faraona, aby zezwolił jego ludowi odejść. Kiedy Faraon odmówił, Mojżesz poprowadził kampanię, która zakończyła się pośpiesznym wyjściem Izraelitów z Egiptu.

Święto Pesach nazywane jest też Świętem Wolności i ten jego aspekt jest podkreślany w modlitwach i rytuałach: wyjście z niewoli na wolność symbolizuje fizyczne i duchowe odkupienie oraz dążenie człowieka do wolności. Pierwszego dnia Pesach Żydzi na całym świecie zasiadają do kolacji zwanej sederową, najbardziej uroczystego z judaistycznych obrzędów. Powtarzana jest wtedy opowieść o wyjściu z Egiptu. Na stole nie może zabraknąć macy – pieczywa robionego zgodnie z wielowiekową tradycją ze specjalnie przygotowanej mąki. Oprócz macy spożywane są m.in. gorzkie zioła. Należy też skosztować czterech kubków wina.

Powstanie w getcie warszawskim rozpoczęło się 19 kwietnia 1943 r. Było pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej Europie, aktem o charakterze symbolicznym, zważywszy na nikłe szanse powodzenia. W nierównej, trwającej prawie miesiąc, walce słabo uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego stawili opór żołnierzom z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa i formacji pomocniczych. W tym czasie Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu.

8 maja w schronie przy ul. Miłej 18 samobójstwo popełnił przywódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z grupą kilkudziesięciu żołnierzy ŻOB. Nielicznym powstańcom udało się kanałami wydostać z płonącego getta. Jednym z nich był ostatni dowódca ŻOB Marek Edelman zmarły w 2009 r.

Polska

76 lat temu polscy Żydzi powiedzieli okupantom: „NIE”

Kościół

Rzecznik KEP: w Wielki Piątek obowiązuje post ścisły

Wiadomości

Przegląd prasy katolickiej

Polska

Gołańcz: święta po pożarze kościoła. Mieszkańcy płaczą i działają

Kościół

Papieska Droga Krzyżowa o ofiarach niewolnictwa i migrantach

Naszym zdaniem

Jakie są rodzaje chrześcijańskich krzyży?