Rosja: w Sankt-Petersburgu upamiętniono 30-lecie katolickiego seminarium duchownego

W dniach 16-18 listopada w kościele Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Sankt-Petersburgu trwały obchody 30-lecia istnienia katolickiego Wyższego Seminarium Duchownego pw. Maryi Królowej Apostołów w tym mieście. Przybyli na nie hierarchowie katoliccy z Rosji i Białorusi, przedstawiciele nuncjatury apostolskiej w Rosji i innych wyznań z „Północnej Stolicy”, konsul generalny Francji w tym mieście oraz wykładowcy i słuchacze seminarium i inni zaproszeni goście.

Wszystkich obecnych powitał rektor placówki, zresztą jeden z trójki pierwszych jej absolwentów, ks. Siergiej Timaszow. Przypomniał, że powstała ona na mocy dekretu ówczesnego administratora apostolskiego Europejskiej Części Rosji abp. Tadeusza Kondrusiewicza z 29 czerwca 1993, co oznaczało wznowienie działalności katolickich szkół duchownych w Rosji po ponad 60-letniej przerwie. Był to także znak ciągłości wobec Katolickiej Akademii Duchownej i seminarium duchownego w Mohylowie, które od 1879 mieściły się w Petersburgu. Po otwarciu nowego seminarium w 1993 w Moskwie w dwa lata później przeniosło się ono do miasta nad Newą, do tego samego budynku w którym w latach 1902-17 znajdowała się wspomniana Akademia – powiedział ks. rektor.

Przywołał nazwiska bp. Antoniego Maleckiego i ks. Konstantego Budkiewicza, których określił mianem „pamięci tego seminarium” i wspomniał o ponad 700 kapłanach, którzy ukończyli tę instytucję a których posługa przypadła w znacznym stopniu na lata wojny i represji. „Katolickość seminarium daje o sobie znać nie tylko w przynależności do Kościoła katolickiego i wierności jego nauczaniu, ale także w katolickim składzie naszych wykładowców i studentów, wywodzących się z różnych krajów i narodów” – powiedział mówca. Dodał, że w różnych krajach duszpasterzują również obecni wychowankowie tej placówki.

>>> Abp Paolo Pezzi: sytuacja wymaga od katolików w Rosji autentycznego świadectwa

Zwrócił także uwagę na otwartość seminarium, nazywając je „szczególną wspólnotą chrześcijańską”. 30 lat temu, dzięki staraniom pierwszego jego rektora ks. Bernardo Antoniniego społeczność seminaryjna „zaczęła zyskiwać też szersze i coraz bardziej odkryte kształty” a dziś „w pełni w swoim domu” odnajdują się tu wszyscy słuchacze: duchowni i świeccy, należą do niej również wychowankowie seminarium – oświadczył ks. rektor.

Z kolei prefekt uczelni ds. pracy naukowej ks. José Vegas Molla zapoznał zebranych z bieżącą działalnością placówki. Wskazał m.in., iż po raz pierwszy stało się możliwe przyjęcie na studia nie tylko kandydatów na kapłanów i obecnie wśród 16 słuchaczy są trzy osoby świeckie i jedna zakonnica. Ponadto w związku ze zmianami ustawodawstwa kościelnego dla szkół przy wydziałach teologicznych przedmiotem afiliacji jest już nie 4-letni kurs teologiczny, ale 5-letni kurs filozoficzno-teologiczny. Mówca opowiedział też o wydarzeniach akademickich, o pracy naukowej i publikacjach wykładowców seminarium.

Twórca placówki przed 30 laty, obecnie metropolita mińsko-mohylowski senior abp Tadeusz Kondrusiewicz, dzieląc się swymi wspomnieniami, przyznał, że bardzo się ucieszył, gdy można było je przenieść z Moskwy do Sankt-Petersburga. „Wszystko wraca na swoje tory. Seminarium istniało tutaj i stąd wyszło 700 księży. I trzeba to kontynuować, bo seminarium to serce diecezji” – powiedział emerytowany hierarcha z Białorusi. Dodał, że Kościół katolicki w Rosji staje się „dawcą dla innych Kościołów, bo mamy się czym podzielić, jest to doświadczenie przetrwania w Rosji w czasie prześladowań”.

Ks. protojerej Dimitrij Sizonienko pozdrowił uczestników spotkania pozdrowienia od rektora prawosławnej Petersburskiej Akademii Teologicznej biskupa peterhofskiego Sylwana (Nikitina), który – jak zapewnił mówca – „ceni sobie stosunki między naszymi szkołami duchownymi”. Wyraził przy tym radość z panującej tu „rodzinnej atmosfery”. Zwrócił uwagę, iż „zajmujemy się nie po prostu teologią, ale wspólnie szukamy prawdy”, a „wspominanie i pamiętanie, że gromadzi nas zmartwychwstały Chrystus, pomaga pokonywać przeszkody”.

>>> Moskwa: abp Pezzi apeluje do UE o działania na rzecz pokoju

Arcybiskup Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Władimir Proworow podkreślił atmosferę współpracy między Seminarium Teologicznym swego Kościoła w Nowosaratowsku a seminarium katolickim. Rektor Instytutu Teologicznego Kościoła Ingrii (luterańskiego pastor Konstantin Subbotin również zauważył, że „mamy wiele wspólnego, w tym także w dziedzinie wykształcenia”.

Wykładowców i studentów pozdrowił też konsul generalny Francji w Sankt-Petersburgu Jean-Christophe Thiabaud.

Na zakończenie zabrał głos arcybiskup archidiecezji Matki Bożej w Moskwie Paweł (Paolo) Pezzi, który najpierw oficjalnie otworzył nowy rok nauczania, a następnie wygłosił przemówienie inauguracyjne. Podzielił się w nim swymi wspomnieniami i wrażeniami z zakończonego niedawno w Rzymie Synodu Biskupów. Było to doświadczenie, które pomogło zrozumieć, że „dynamicznym wyrazem drogi synodalnej jest komunikowanie się”, na co wskazuje sama nazwa tego wydarzenia: syn-hodos, czyli bycie ze sobą w drodze. Rozwija ją w naszym życiu łaska otrzymana na chrzcie i potwierdzona w powołaniu. Wynika z tego, iż droga ta jest nieprzerwanym szlakiem wychowania, oświaty, „stałej formacji”. Mówca podkreślił, że „nigdy nie będzie takiego czasu, w którym będziemy mogli powiedzieć: «To wszystko, doszliśmy do końca, niczego więcej się nie nauczymy«”.

Arcybiskup wezwał działający przy seminarium Instytut Teologiczny św. Jana Złototustego, aby w najbliższych latach proponował na tydzień stałej formacji tematy związane z różnymi wymiarami synodalności, zawartymi w sprawozdaniu zgromadzenia synodalnego, seminarium zaś winno zwrócić uwagę na te „zagadnienia, które wymagają pogłębienia i wyjaśnienia” w tym dokumencie.

Po całej uroczystości abp Pezzi przewodniczył Mszy św. w kościele Zaśnięcia NMP.

18 bm. odbyło się sympozjum poświęcone dziejom seminarium od jego utworzenia w 1879 do naszych czasów a na zakończenie otwarto wystawę archiwalną na ten sam temat.

Głównym mówcą na sympozjum był abp T. Kondrusiewicz, który szczegółowo opowiedział o podpisaniu przez siebie dekretu o powołaniu do życia seminarium w Moskwie i o jego przeniesieniu do Sankt-Petersburga, o kontynuacji nauczania teologicznego w Rosji. Gdy w 1918 zamknięto istniejące od 1879 seminarium, wydawało się, że nigdy już się ono nie odrodzi. „Ale to Bóg jest Panem historii i po trzech pokoleniach, zgodnie z proroctwem fatimskim, rozpoczęło się w Rosji odrodzenie Kościoła katolickiego” – stwierdził mówca. W 1991 Jan Paweł II postanowił przywrócić struktury hierarchiczne w tym kraju w postaci dwóch administratur apostolskich dla katolików obrządku łacińskiego dla Europejskiej i Azjatyckiej (Syberii) Części Rosji. „I tak rozpoczęło się stopniowe odradzanie się parafii oraz działalności katechetycznej, dobroczynnej i wydawniczej” – wspominał metropolita-senior.

Zaznaczył jednak, że tego było jeszcze za mało i chciał on jak najszybciej mieć placówkę, aby kształcić w niej specjalistów, którzy mogliby nie tylko w sposób wykwalifikowany odpowiadać na pytania o katolicyzmie, ale również stanowić elitę katolicką. Wynikało to z potrzeb samego życia i ze złożonej wówczas sytuacji Kościoła katolickiego w Rosji – podkreślił prelegent.

W 1991 powstało Kolegium Teologii, Filozofii i Historii Katolickiej im. Św. Tomasza z Akwinu, którego pierwszym rektorem został polski kapłan (późniejszy biskup) Tadeusz Pikus. Dużą rolę w pracy tego gremium odegrał dr filozofii, tercjarz dominikański, członek Akademii Nauk Julij Szrejder. Z Werony przyjechał do Rosji ks. Bernardo Antonini, który został drugim rektorem Kolegium. „Miał on odegrać szczególną rolę w odrodzeniu kościoła katolickiego w Rosji i Kazachstanie, w przygotowaniu inteligencji katolickiej i – jako pierwszy rektor seminarium – w kształceniu przyszłych kapłanów” – powiedział abp Kondrusiewicz. Zwrócił uwagę, że w Kolegium wykładano i katolicyzm, i prawosławie, aby pokazać, że nasze Kościoły nie są rywalami, ale współpracują ze sobą.

>>> Rosyjski opozycjonista: dzisiejsza Rosja żyje w czasach, o których pisał niegdyś Orwell

Ale poprzestawanie na Kolegium byłoby nierozsądne i trzeba było myśleć o powołaniu seminarium, bo „żniwo było wielkie, ale robotników mało”. I tak w 1993 arcybiskup podpisał dekret w tej sprawie, o czym powiadomił ówczesnego metropolitę smoleńskiego i kaliningradzkiego Cyryla, przewodniczącego Wydziału Zewnętrznych Stosunków (obecnie Kontaktów) Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego. Statut nowej placówki zarejestrowano w Ministerstwie Sprawiedliwości półtora miesiąca później. Pierwszy rok nauki rozpoczęło 18 kandydatów z Kazachstanu, Białorusi i Rosji. Początki były bardzo trudne, nie było stałej siedziby, zajęcia odbywały się w baraku budowlanym na kółkach na terenie odbudowującej się przyszłej katedry Niepokalanego Poczęcia NMP. Pomagali zwykli parafianie.

Moralnym wsparciem dla seminarium było spotkanie jego kadry i studentów z Janem Pawłem II w Watykanie w 1995. W tym samym roku placówka przeniosła się do Sankt-Petersburga do odzyskanej części historycznego budynku dawnej Akademii; tam również konieczny był remont i warunki życia seminarzystów nadal były trudne, a żywili się w sąsiednim budynku Wojskowego Instytutu Mechanicznego.

23 maja 1999 w kościele Zaśnięcia NMP abp Kondrusiewicz wyświęcił trzech pierwszych absolwentów seminarium i były to również pierwsze rodzime święcenia katolickie w Rosji po rewolucji październikowej 1917 r. Neoprezbiterami zostali Giennadij Rabichanukajew, Siergiej Timaszow i Władimir Timoszenko. „Odtąd będą nowe święcenia, ale te są pierwsze i już się nie powtórzą. Jest to wielkie święto dla seminarium i dla całego Kościoła w Rosji, wydarzenie historyczne, które świadczy o duchowym odrodzeniu kraju” ؘ– powiedział wtedy ogromnie wzruszony abp Kondrusiewicz. Uroczystość tę transmitowała telewizja watykańska, opisał ją dziennik „L’Osservatore Romano”.

W 2001 seminarium zostało afiliowane do Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego a w 10 lat później otrzymało licencję państwową na dodatkowe zawodowe kształcenie religijne. Na gruncie seminarium działa wspomniany Instytut Teologiczny św. Jana Złotoustego i ukazuje się przegląd naukowy „Folia Petropolitana”, istnieje dobrze wyposażona biblioteka.

W czasie sesji referaty lub komunikaty wygłosili też rektor seminarium ks. S. Timaszow, biskup diecezji Przemienienia Pańskiego w Irkucku Josif (Joseph) Werth SI i ks. Konstantin Stiepanow.

Warto jeszcze dodać, iż decyzję o zwrocie dawnego  budynku Akademii Teologicznej Kościołowi katolickiemu w Sankt-Petersburgu podpisał w imieniu ówczesnego burmistrza tego miasta Anatolija Sobczaka  jego młody wówczas zastępca Władimir Putin.

Zobacz także