Dąbrowa Górnicza: Henryk Glass upamiętniony w mieście swojego urodzenia

Jeden z twórców polskiego skautingu i harcerstwa, wychowawca młodzieży, żołnierz, działacz niepodległościowy i antykomunistyczny Henryk Glass został w niedzielę upamiętniony w Dąbrowie Górniczej – mieście, w którym się urodził i spędził pierwsze dziewięć lat życia.

„Dzisiaj Henryk Glass, ps. +Chudy Wilk+, wraca do Dąbrowy Górniczej – miejsca, w którym urodził się w 1896 roku, a wraz z nim wraca kawałek wolnej, niepodległej Polski. Tym samym przywracamy pamięć o tym człowieku czynu, skazanym przez PRL na całkowite zapomnienie” – mówił uczestniczący w uroczystościach prezes IPN dr Jarosław Szarek.

W jego ocenie Henryk Glass to imponująca postać, której niezwykłym życiorysem i dokonaniami – zarówno w okresie II RP, jak i II wojny światowej oraz powojennej emigracji – można byłoby obdzielić co najmniej kilka osób. Od niedzieli upamiętnia go tablica w dąbrowskiej Bazylice Matki Bożej Anielskiej, gdzie z wojskowym ceremoniałem odbyły się poświęcone Glassowi uroczystości.

Potrzeba ludzi uczciwych i prawych

„Przede wszystkim patrzył w przyszłość. Wielokrotnie podkreślał, że trzeba budować uczciwą Polskę, a takiej Polski nie zbuduje się ludźmi byle jakimi, lichymi. Dlatego uważał, że od młodego pokolenia trzeba wymagać; uważał, że Polska wymaga pracy ludzi uczciwych i prawych” – podkreślił prezes Instytutu.

>>> O. Stempor: nieznana historia kapelana dywizjonu 303

W 1905 r. rodzice Glassa wraz z synem wyjechali do Warszawy, a w kolejnym roku do Kijowa, gdzie Karol Glass został dyrektorem fabryki ołówków. Okres spędzony w Kijowie, gdzie jeszcze przed I wojną światową zaangażował się w działalność niepodległościową i struktury harcerskie, ukształtował charakter młodego Henryka.

„W Kijowie widział narodziny i praktykę bolszewizmu – zdziczenie, barbarzyństwo, mordowanie, niszczenie tożsamości – i całe życie temu się przeciwstawiał. Wiedział, że następstwem rewolucji, zwycięstwa komunizmu, będzie zniszczenie wiary, religii, podeptanie tożsamości i rodziny. Wiedział, że aby się temu przeciwstawić, trzeba ludzi z charakterem – takich ludzi dawało i daje harcerstwo” – tłumaczył dr Szarek.

„Stąd jego ogromna aktywność na rzecz wychowania młodego pokolenia, które będzie odporne na takie niszczycielskie ideologie” – dodał prezes IPN. „Używał bardzo ostrych słów wobec tych, którzy są obojętni wobec naszej tradycji i tożsamości. Nazywał ich renegatami, wręcz zdrajcami. Wiedział, że zbyt duża była cena niepodległej Polski, żeby to tak sobie porzucić” – wskazał Szarek.

Glass był m.in. współautorem podręcznika „Książeczka harcerza” oraz autorem wielu książek poświęconych metodyce pracy harcerskiej i tradycjom tego ruchu. Zaliczał się do grupy instruktorów harcerskich o poglądach katolicko-narodowych, w okresie międzywojennym angażował się w działania przeciwko propagandzie szerzonej wśród młodzieży przez organizacje lewicowe. Opowiadał się za narodowym charakterem harcerstwa, wzorowanego na angielskim skautingu generała Roberta Baden-Powella. Używał pseudonimów „Chudy Wilk”, „Mieczysław Wolski”, „Martel” i „Stanisław Jankowski”.

>>> Chrześcijańskie fundamenty polskich harcerzy. Już od 30 lat! 

Postać Henryka Glassa przybliżył w niedzielę w Dąbrowie Górniczej dr Dominik Abłamowicz z katowickiego IPN. Jak mówił, w 1924 r. wraz z kilkoma kolegami Glass został jednym z pięciu ówczesnych harcmistrzów ZHP. Poświęcał się pracy dydaktycznej, edukacyjnej młodzieży i instruktorów. Wskazywał na potrzebę tworzenia drużyn wiejskich i rzemieślniczo-robotniczych, by harcerstwo nie ograniczało się jedynie do miast. Głosił, że na pierwszym miejscu musi być jakość, a nie liczba harcerzy. Znany był z rzetelności, słowności, punktualności, rzeczowości, spostrzegawczości i dużego poczucia humoru.

Na kanwie jego obserwacji z okresu Rewolucji Październikowej oraz obecności bolszewików w Kijowie (gdzie zarówno jemu, jak i jego ojcu niejednokrotnie groziła śmierć) przy Komendzie Głównej ZHP stworzył Centralne Biuro Porozumienia Antykomunistycznego. Redagował miesięczniki „Walka z bolszewizmem” (1925-1931) i „Prawda o komunizmie” (1937-1939).

Najważenieszym wychowanie

„Praca wychowawcza dla niego była najistotniejsza. Jego dorobek to dziesiątki publikacji, książek, instytucje. Ta działalność została dostrzeżona przez Moskwę – organizowano na niech zamachy (aż pięciokrotnie – PAP), na szczęście nieskuteczne, zarówno w czasie niepodległej Rzeczypospolitej, jak i w czasie II wojny światowej” – przypomniał dr Szarek.

Glass walczył w wojnie obronnej 1939 r., uciekł z niemieckiej niewoli, uczestniczył w powstaniu warszawskim. Poszukiwany przez NKWD i UB uniknął aresztowania, wyjeżdżając latem 1945 r. na Zachód. Zamieszkał w Londynie, pozostając do końca czynnym w działalności harcerskiej, niepodległościowej i antykomunistycznej.

>>> Czuwać, czyli być szczęśliwszym 

„To były kolejne lata pracy, nauki w emigracyjnym harcerstwie; lata ogromnej pracy nad zachowaniem tożsamości, nad przekazaniem kolejnym pokoleniom wielkiego dziedzictwa naszej historii. Mówił i pisał, że choć żyjemy dzisiaj, za nami jest praca pokoleń, którą mamy obowiązek podtrzymywać, wzbogacać i przekazywać następnym” – dodał prezes IPN. Działaczem harcerskim był również syn Henryka Glassa.

Henryk Glass zmarł 14 stycznia 1984 r. Dopiero 22 lata później prochy jego i jego małżonki złożono w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Obecnie, staraniem IPN i struktur harcerskich, jego postać i dokonania są przywracane zbiorowej pamięci. Poświęconą mu tablicę w Dąbrowie Górniczej sfinansowało Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach. Imię „Chudego Wilka” nosi m.in. klub Gazety Polskiej w Dąbrowie Górniczej. IPN wydał również broszurę poświęconą Glassowi.

Zobacz także