Katolickie uczelnie i wydziały teologiczne w Polsce. Statystyki i perspektywy

W Polsce istnieją katolickie uniwersytety, wyższe szkoły papieskie, a także wydziały teologiczne na uczelniach państwowych. Teologię w Polsce studiuje około 4,5 tysiąca osób, nie licząc seminarzystów.

Ranking Kierunków Studiów „Perspektywy 2022” wymienia 12 uczelni, które kształcą na kierunku teologia. Najwyżej notowany jest KUL, drugą pozycję zajął UMK w Toruniu, a trzecią UPJPII w Krakowie. Czwartą lokatę zajmuje Wydział Teologiczny na UKSW, natomiast na piątym miejscu Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Szczecińskim. Na ostatniej pozycji uplasował się Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu.

>>> Eucharystyczny Ruch Młodych to poznawanie istoty Eucharystii i budowanie relacji [ROZMOWA]

Jeśli chodzi o jakość osób przyjętych na studia, czyli wskaźnik mierzony wynikami rozszerzonych egzaminów maturalnych, które w październiku 2021 podjęły studia na I roku studiów stacjonarnych na ocenianych kierunkach studiów, to wśród wydziałów teologicznych pierwsze miejsce zajął ten na UKSW. Na drugim miejscu jest Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, a na trzecim Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie. Kolejne trzy miejsca to wydziały teologiczne na KUL, Uniwersytecie Szczecińskim i Akademii Katolickiej w Warszawie.

Ekonomiczne losy absolwentów to wskaźnik mierzony wysokością zarobków absolwentów uczelni oraz stopniem ich zatrudnienia. Ranking „Perspektywy” uwzględnia przede wszystkim dane z badania „Ekonomiczne Losy Absolwentów” przeprowadzonego przez MNiSW z wykorzystaniem danych ZUS (wyniki badań z lat 2016-2019). Uwzględnia także zarobki absolwentów w odniesieniu do zarobków w powiecie zamieszkania i zatrudnialność absolwentów – mierzoną ryzykiem bezrobocia na tle stopy bezrobocia w powiecie zamieszkania. W tej kategorii najlepiej radzą sobie absolwenci Akademii Katolickiej w Warszawie i KUL w Lublinie. Kolejne miejsca zajmują Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie i Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Na ostatnim miejscu uplasował się Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Przy czym warto zauważyć, że na przykład w przypadku Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego absolwenci wydziału teologicznego dużo częściej znajdują zatrudnienie w porównaniu ze średnią uczelnianą.

>>> Ks. Szafranek: nam, katechetom, nie jest łatwo, kiedy słyszymy, że chce nas się „usunąć” ze szkoły [ROZMOWA]

Rodzaje katolickiego szkolnictwa wyższego

Status prawny katolickich szkół wyższych, status prawny wydziałów teologii katolickiej na uniwersytetach państwowych, a także tryb i zakres uznawania przez państwo kościelnych stopni i tytułów naukowych regulują umowy między rządem a Konferencją Episkopatu Polski.

W ramach katolickich szkół wyższych funkcjonują wyższe szkoły papieskie, czyli Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu oraz Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie (składający się z dwóch autonomicznych sekcji ‒ św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Boboli „Bobolanum”) oraz uniwersytety: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie (wcześniej Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie) oraz Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.

Po okresie PRL-u, kiedy wydziały teologiczne były usuwane z uniwersytetów państwowych, w 1989 roku nastąpiło odrodzenie i wydziały teologiczne zaczęły wracać na uniwersytety. Obecnie wydziały teologiczne nie ograniczają swojej oferty dydaktycznej do kierunku „teologia”. Powstały na nich też takie kierunki jak: dialog społeczny, dziennikarstwo, italianistyka, coaching i mediacje społeczne, muzykologia, a nawet „teologia dla zabieganych”.

Zgodnie z Ustawą o szkolnictwie wyższym nadzór nad wydziałami teologicznymi działającymi na uczelniach państwowych sprawują upoważnione do tego władze kościelne. Wielkim kanclerzem wydziału lub odrębnej uczelni jest zawsze biskup diecezji, na terenie której prowadzona jest działalność jednostki. Wielki kanclerz reprezentuje wydział wobec Stolicy Apostolskiej i Stolicę Apostolską wobec wydziału, a także odpowiada za program nauczania teologii katolickiej, aby przekazywane treści były zgodne z doktryną katolicką. On także udziela misji kanonicznej kadrze naukowej.

Obecnie wydziały teologiczne działają na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytecie Szczecińskim, Uniwersytecie Opolskim, Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.

Katolicki Uniwersytet Lubelski

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II jest jednym z najstarszych uniwersytetów w Polsce. Uczelnia ta była też pierwszym uniwersytetem katolickim w Europie Środkowo-Wschodniej. Obok teologii, filozofii, nauk społecznych, prawnych i humanistycznych można tam studiować także nauki matematyczne i przyrodnicze.

Obecnie na blisko 40 kierunkach studiów kształci się ponad 12 tys. studentów.

Fot. Krzysiek dbk – Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11591838

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II

W 1954 roku wydział teologiczny został usunięty ze struktur Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1959 roku Stolica Apostolska wydała dekret, na mocy którego powstał wydział teologiczny, który „trwa pod kierownictwem jednej władzy kościelnej i na przyszłość ma się kształtować wedle praw ustanowionych przez Stolicę Apostolską”. W 1974 r. dzięki staraniom kard. Karola Wojtyły został mu przyznany tytuł Wydziału Papieskiego, który w 1981 r. przekształcono w Akademię. Natomiast 2009 r. papież Benedykt XVI przekształcił ją w Uniwersytet Papieski Jana Pawła II.

>>> Religia w szkołach w krajach europejskich. Które rozwiązanie jest najlepsze? [ANALIZA]

Uczelnia obecnie kształci ok. 3,5 tys. studentów na sześciu wydziałach: nauk społecznych, teologii, filozofii, historii i dziedzictwa kulturowego, prawa kanonicznego.

Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu

Wydział został powołany, a w zasadzie wznowiony w 1968 r., kiedy Stolica Apostolska uznała studia na PWT za kontynuację Wydziału Teologii Katolickiej na przedwojennym Uniwersytecie Wrocławskim.

Obecnie uczelnia kształci studentów na trzech kierunkach: teologia, pedagogika i filozofia. W sumie jest to ok. 500 studentów.

Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie

Uczelnia składa się z dwóch autonomicznych sekcji ‒ św. Jana Chrzciciela („Joanneum”) i św. Andrzeja Boboli („Bobolanum”).

Collegium Joanneum prowadzi działalności naukowo-dydaktyczną ukierunkowaną na potrzeby duszpasterskie Kościoła. Natomiast Collegium Bobolanum kształci studentów w duchu pedagogiki i duchowości ignacjańskiej.

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Wydział Teologiczny Uniwersytetu Warszawskiego został usunięty z uczelni w 1954 r. Jego kontynuacją była Akademia Teologii Katolickiej, czyli szkoła wyższa podlegająca przepisom państwowym i kościelnym. ATK z czterema wydziałami – teologicznym, prawa kanonicznego, filozofii chrześcijańskiej oraz nauk historycznych i społecznych – stała się fundamentem Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, powołanego w 1999 r.

Obecnie uczelnia kształci ponad 15 tys. studentów i doktorantów na 40 kierunkach studiów.

nauka studenci studia W szkole Jezusa

Wspomóż nas Przyjaciele misji

Justyna Nowicka

Doktor teologii. Interesuje się ewangelizacją w kontekście ponowoczesności. Ma słabość do duchowości karmelu i peryferii Kościoła. Lubi książki, las i ludzi.

Kontakt: [email protected]